Innovaties op basis van kunstmatige intelligentie en machinaal leren (‘machine learning’) door computers zien wij steeds vaker. V.O. is vanzelfsprekend ook geïnteresseerd in de gevolgen die dit heeft voor octrooien.
In won 2016 won AlphaGo, een systeem van DeepMind, het spel Go van Lee Sedol, de beste speler ter wereld. Go is een strategiespel uit China van meer dan 2.500 jaar oud met een vrijwel oneindig aantal mogelijke zetten. Bij dit experiment leek AlphaGo over intuïtie en creativiteit te beschikken; twee belangrijke menselijke trekken die een computer nooit eerder leek te vertonen.
Hiermee was een belangrijke stap gezet in de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie, meestal de afgekort tot AI (‘artificial intelligence’). AI heeft betrekking op apparaten die gegevens uit hun omgeving opnemen en daarop reageren door zelfstandig beslissingen te nemen op basis van patronen die het systeem in de gegevens herkent. Het gaat bij AI dus niet in de eerste plaats om de rekenkracht, maar om het vermogen (zelfstandig) te leren en beslissingen te nemen. AI wordt gevoed door machinaal leren, een techniek die leert patronen te herkennen in grote verzamelingen van gegevens. Veel van wat er nu gebeurt was al bekend, maar door met name de toenemende rekenkracht van computers kan deze bekende technologie steeds beter in de praktijk worden toegepast. Octrooigemachtigde Dirk de Jong heeft een jarenlange ervaring met de ontwikkeling van AI. Tijdens zijn loopbaan was hij bij Philips actief op het gebied van patroonherkenning en beeldverwerking: ‘Het is fascinerend dat we nu zover zijn dat we bijna zelfdenkende systemen hebben, vanzelfsprekend heeft dat gevolgen voor het octrooivak. Ten eerste met betrekking tot bescherming van de techniek, maar het werpt ook de vraag op wie uitvinder is van technologie ontwikkeld door of met behulp van een AI systeem’.
Eindeloos veel toepassingen
Een bekend toepassingsgebied van machinaal leren is gezichtsherkenning. Gezichtsherkenning is complex: computersystemen analyseren miljoenen plaatjes, van globaal niveau tot in kleine details. Hierdoor worden overeenkomsten gevonden in gezichtskenmerken. De portretten zijn soms klein, maar dat is genoeg voor een wiskundig model dat overeenkomsten tussen afbeeldingen kan vinden. Zo analyseren de fotodiensten van Google, Apple en Instagram je digitale foto’s. De Jong: ‘Al in de jaren zeventig werden expertsystemen, zoals het MYCIN-systeem, ontwikkeld die door middel van logisch redeneren in combinatie met kansberekening een diagnose konden stellen. Van recentere datum zijn de op neurale netwerken gebaseerde systemen. Een neuraal netwerk wordt getraind met door de specialist gelabelde voorbeelden, bijvoorbeeld beelden van goedaardige en kwaadaardige tumoren, en ‘ontdekt’ zelf de regels waarmee het een diagnose kan stellen aan de hand van een ongelabeld beeld.’
Technologische toepassingen
Octrooigemachtigde Jasper Groot Koerkamp verwacht veel innovaties de komende jaren vanuit de hoek van machinaal leren en AI. ‘Ik zie steeds meer klanten die vragen hebben over dit onderwerp. Dat gesprek ga ik graag aan. Vanuit een octrooiperspectief is een belangrijke vraag of het gaat om een technologische toepassing, bijvoorbeeld de verwerking van beeldgegevens of meetgegevens, of de besturing van een apparaat op basis van die gegevens. Als dat het geval is, heeft een octrooiaanvraag meer kans van slagen, omdat het technische aspect van een uitvinding een eis is voor het verkrijgen van octrooibescherming.’
Europees Octrooibureau
Overigens is de manier waarop het Europees Octrooibureau octrooiaanvragen op dit gebied beoordeelt aan verandering onderhevig. Jasper Groot Koerkamp: ‘Dat maakt het niet makkelijker om in te schatten of een octrooiaanvraag kansrijk is. We zien ook veel startups in het AI-veld die maar weinig kennis hebben van octrooirecht en soms ook bang zijn dat ze geconfronteerd worden met enorme kosten. Daarom, en vanwege de onzekerheid van de kans van slagen, aarzelen ze om octrooi aan te vragen. Daarentegen willen toekomstige investeerders zeker weten of er kans is op een octrooi. In een kennismakingsgesprek kunnen wij al deze aspecten bespreken voor een specifieke uitvinding. Wij denken ook mee hoe innovaties beschermd kunnen worden voor andere toepassingen, want innovaties op dit vakgebied zijn vaak op andere terreinen toepasbaar.’
Meer weten over kunstmatige intelligentie en octrooimogelijkheden?
Octrooigemachtigde Jasper Groot Koerkamp praat je graag bij over alle ins en outs. E-mail: j.grootkoerkamp@vo.eu.
