Vanaf 1 juni 2023 zijn twee nieuwe onderdelen van het Europees octrooisysteem van kracht geworden: het unitair octrooi en het en ‘Unified Patent Court’ (UPC). Het unitair octrooi biedt een eenvoudigere manier om octrooien te valideren. Het UPC zorgt voor een snellere en effectievere rechtsgang bij octrooi-inbreuk.
Op deze pagina leest u wat het unitair octrooi en UPC precies inhouden en wordt er ingegaan op het effect dat het nieuwe systeem heeft op de dagelijkse praktijk. In onderstaande video wordt een en ander in 3 minuten toegelicht.
Het unitair octrooi
Het unitair octrooi is een alternatief voor het bestaande validatieproces van een Europees octrooi in individuele landen. Het is dus geen ‘nieuw’ octrooi, maar een optie om een verleend Europees octrooi in één keer van kracht te laten zijn in alle 17 deelnemende landen*. Er verandert niets aan het proces van het aanvragen en verlenen van Europese octrooien.
Wat betekent het unitair octrooi voor u?
Na de verlening van een Europees octrooi heeft u, voor de 17 deelnemende landen, de keuze: registreren als unitair octrooi, of valideren in de individuele landen.
Als u kiest voor registratie als unitair octrooi, is het octrooi direct geldig in alle deelnemende landen en wordt het gehele validatieproces sterk vereenvoudigd:
- Er is slechts één vertaling nodig voor de registratie, dus geen aparte vertalingen per land.
- Het Europees Octrooibureau rekent jaarlijks één bedrag voor de instandhouding van het unitair octrooi. Er zijn dus geen jaartaksen voor de individuele landen meer verschuldigd.
- Het unitair octrooi valt automatisch onder het UPC, waarmee de rechtsgang gecentraliseerd is. Voor een unitair octrooi kan dus geen opt-out worden ingediend.
Als u uw unitair octrooi verkoopt, dan heeft dit betrekking op alle deelnemende landen. Het is dus niet mogelijk een unitair octrooi per individueel land te verkopen. Licenties kunnen wel per land of regio worden afgegeven.
Veelgestelde vragen
Het Europees octrooi met eenheidswerking, kortweg het unitair octrooi, is een alternatief voor de bestaande procedure waarin een Europees octrooi in afzonderlijke landen wordt gevalideerd. Het betreft derhalve geen ‘nieuw’ octrooi maar een mogelijkheid om een reeds verleend Europees octrooi in één keer in alle UPC-landen geldig te maken.
Het Het unitair octrooi is een enkelvoudige (ondeelbare) rechtstitel die in alle UPC-landen werking heeft. Dit houdt in dat het unitair octrooi niet gedeeltelijk kan worden overgedragen. Dit houdt ook in dat het unitair octrooi alleen bij een centrale rechtbank (het UPC) kan worden gehandhaafd. Het UPC is ook de enige rechtbank waar een houder van een unitair octrooi een inbreukvordering kan instellen. Binnen de oppositietermijn (9 maanden te rekenen vanaf de verlening van het Europese octrooi) kunnen derden het EOB verzoeken het unitair octrooi nietig te verklaren. Na afloop van de oppositietermijn is het UPC de enige rechtbank waar nietigheidsprocedures tegen een unitair octrooi aanhangig kunnen worden gemaakt. Een beslissing van het UPC heeft werking in alle UPC-landen.
De Europese Commissie is van mening dat octrooien een essentieel onderdeel vormen van de Interne Markt, niet alleen om door innovatie groei te bewerkstelligen maar ook om de internationale concurrentiepositie van het Europese bedrijfsleven te vergroten. De effectiviteit, betaalbaarheid en rechtszekerheid van het octrooistelsel moesten daarom worden verbeterd. Om dat te bereiken moest een pan-Europese bescherming en geschillenbeslechting van octrooien voor geheel Europa in het leven worden geroepen, gegrondvest op twee pijlers: een EU-octrooi (het unitair octrooi) en een rechtbank inzake octrooigeschillen (het UPC).
Het UPC en het unitaire octrooistelsel zijn per 1 juni 2023 tot stand gekomen.
De volgende UPC-landen zijn bij aanvang van het nieuwe stelsel aangesloten:
België, Bulgarije, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Italië, Letland, Litouwen, Luxemburg, Malta, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Slovenië en Zweden.
De EU-lidstaten zijn de enige landen die zich bij de UPC Overeenkomst kunnen aansluiten. Het stelsel van het UPC en unitair octrooi gaat van start met de 17 hierboven genoemde UPC-landen.
Een aantal EU-landen, waaronder Cyprus, Griekenland, Hongarije, Ierland, Slowakije en Tsjechië, heeft de UPC Overeenkomst (nog) niet bekrachtigd. Zij kunnen in een later stadium alsnog een UPC-land worden.
Andere EU-lidstaten (zoals Spanje en Polen) hebben de UPC Overeenkomst niet ondertekend en zijn dus nog niet aangesloten.
Ongeacht of zij wel of niet bij het Europese Octrooiverdrag (EOV) zijn aangesloten, kunnen landen die geen EU-lid zijn, waaronder Noorwegen, Turkije, het Verenigd Koninkrijk en Zwitserland, zich niet aansluiten. Het Verenigd Koninkrijk is na de Brexit geen EU-lidstaat meer.
Het Unified Patent Court (UPC)
Rechtszaken over inbreuk en geldigheid van Europese octrooien werden tot 1 juni 2023 altijd behandeld door de nationale rechtbanken van het desbetreffende land. Met de komst van het nieuwe Europese gerechtshof voor octrooizaken (het UPC) wordt de rechtsgang voor alle deelnemende landen gecentraliseerd bij dit nieuwe Europees gerechtshof. Dit geldt voor alle nieuwe én bestaande Europese octrooien die gelden in een of meer van de deelnemende landen. Octrooihouders kunnen er echter voor kiezen om hun octrooi niet te laten vallen onder het UPC met een zogenoemde ‘opt-out’.
Wat betekent het UPC voor octrooihouders?
Met de komst van het UPC wordt het handhaven van een Europees octrooi eenvoudiger, omdat dit met één procedure voor alle deelnemende landen kan worden gedaan. Een uitspraak heeft direct gevolgen voor de octrooiposities in alle deelnemende landen. Afhankelijk van uw situatie kan dit voordelig of nadelig zijn.
Zelfstandig optreden door exclusieve licentiehouders
Met de invoering van het UPC verandert er iets voor octrooien waarvoor een exclusieve licentie verleend is. De houder van een exclusieve licentie krijgt namelijk de mogelijkheid zelfstandig op te treden tegen inbreukmakers bij het UPC. Aangezien dit van toepassing is op alle bestaande Europese octrooien kan dit dus ook gevolgen hebben voor uw huidige licentieovereenkomsten. Dit kan voor u reden zijn om uw licentieovereenkomst aan te passen of om voor een opt-out te kiezen.
Opt-out uit UPC
U kunt ervoor kiezen dat uw Europese octrooi(en) niet onder het UPC komt (komen) te vallen. In dat geval dient u een opt-out in voor uw Europese octrooi(en), zodat rechtszaken voor het octrooi alleen worden behandeld door de nationale rechtbanken van de 17 deelnemende landen.
Een opt-out kan worden ingediend zowel voor als na de verlening van het Europese octrooi. Voor verleende octrooien kan een opt-out worden ingediend gedurende de hele looptijd van het Europees octrooi. Een opt-out is ook mogelijk voor nog niet verleende Europese octrooiaanvragen, vanaf de dag van publicatie van de aanvraag door het Europees Octrooibureau. Een opt-out is niet mogelijk voor een unitair octrooi en bij registratie als unitair octrooi vervalt een eventuele eerdere opt-out van de octrooiaanvraag.
Opt-outs kunnen worden ingediend gedurende een periode van zes jaar en elf maanden vanaf 1 juni 2023, dus tot 1 mei 2030.
Veelgestelde vragen
De nationale rechters passen nationaal recht toe. Met de inwerkingtreding van het UPC kan de nationale wetgeving echter met het oog op harmonisatie worden gewijzigd. In Duitsland en Frankrijk zijn nieuwe regels over dubbele octrooiering van kracht geworden. Hierdoor is dubbele octrooibescherming voor een nationaal octrooi voor een en dezelfde uitvinding mogelijk, naast een unitair octrooi of een traditioneel Europees octrooi, zolang er bij de laatstgenoemde niet voor een opt-out is gekozen. In België worden de beperkingen van de rechten van octrooihouders, zoals de onderzoeksvrijstelling en kwekersvrijstelling, in overeenstemming met het UPC gebracht. Dit is om te voorkomen dat er voor octrooien waarbij voor een opt-out is gekozen een ander rechtstelsel geldt dan voor octrooien waarbij voor een opt-in is gekozen.
Hoewel het duidelijk is dat het UPC en nationale rechtbanken sterk van elkaar verschillende procedurele regels hebben die met name van belang zijn voor de snelheid van de procedures, en dat de door hen genomen beslissingen een verschillende territoriale werkingssfeer hebben, bestaat er minder zekerheid over het toepasselijke recht als er voor een opt-out wordt gekozen. De meningen onder deskundigen lopen uiteen over of een opt-out ten aanzien van de rechtsbevoegdheid van het UPC ook meteen een opt-out ten aanzien van het gehele UPC-recht inhoudt.
Met een opt-out wordt een Europees octrooi aan de rechtsmacht van het UPC onttrokken. Dit betekent dat het huidige systeem, waarin alleen nationale rechters bevoegd zijn, wordt gehandhaafd en dat het UPC geen bevoegdheid bezit om zaken te behandelen met betrekking tot het Europese octrooi waarvoor voor een opt-out is gekozen. Indien u besluit dat juridische geschillen inzake inbreuk op en geldigheid van uw Europese octrooi(en) door nationale rechters behandeld moeten worden in plaats van door het UPC, dient u een opt-outverzoek ten aanzien van uw huidige Europese octrooi(en) in te dienen. Het is niet mogelijk te kiezen voor een opt-out ten aanzien van een unitair octrooi.
Om uw Europees octrooi te onttrekken aan de rechtsmacht van het UPC, moet u een opt-outverzoek indienen bij het UPC. Het opt-outverzoek kan alleen namens alle octrooihouders worden ingediend. Uw gemachtigde bij het UPC kan een dergelijk verzoek voor u indienen. In dat geval zijn alleen de nationale rechtbanken bevoegd.
Een opt-outverzoek moet voor elk Europees octrooi afzonderlijk ingediend worden. U kunt er dus voor kiezen om bepaalde van uw Europese octrooirechten door middel van een opt-out aan het UPC te onttrekken en andere wel onder de rechtsmacht van het UPC te laten vallen.
De mogelijkheid om een opt-outverzoek in te dienen bestaat ook voor lopende Europese octrooiaanvragen, vanaf het moment van publicatie van de aanvraag door het Europees Octrooibureau.
Voor nieuwe octrooiaanvragen (aanvragen die zich nog in het prioriteitsjaar bevinden of aanvragen die nog moeten worden ingediend) kunt u overwegen om nationale aanvragen in te dienen in de van belang zijnde Europese landen, in plaats van een Europese octrooiaanvraag in te dienen. Of dit kostentechnisch of vanuit juridisch oogpunt interessant is, hangt af van de situatie.
Aan een opt-in of opt-out zijn geen officiële taksen verbonden.
Een opt-out kan worden ingediend zowel voor als na de verlening van een Europees octrooi. Dit kan tot en met 1 mei 2030. Deze periode kan worden verlengd door de lidstaten.
* Deelnemende landen
De volgende 17 lidstaten nemen deel aan het unitair octrooi en het UPC (status 1 juni 2023):
| België | Estland | Letland | Nederland | Zweden |
| Bulgarije | Finland | Litouwen | Oostenrijk | |
| Denemarken | Frankrijk | Luxemburg | Portugal | |
| Duitsland | Italië | Malta | Slovenië |
Heeft u nog vragen?
Stel uw vraag via onderstaand formulier of neem contact op met een van onze experts.