Vormen kunnen in theorie als merk worden geregistreerd en gemonopoliseerd, maar de praktijk laat zien dat een vormmerk niet zomaar geregistreerd wordt of tegen derden kan worden ingeroepen. Capri-Sun, de producent van de bekende gelijknamige fruitdrank, ondervindt de moeilijke praktijk van vormmerken aan den lijve. Echter, voor Capri-Sun schijnt er mogelijk licht aan het einde van de tunnel.
1. Wat is er aan de hand?
Capri-Sun heeft de opvallende verpakking van haar fruitdrankje, het stazakje, als merk geregistreerd. Omdat Capri-Sun daarbij de driedimensionale vormgeving van het stazakje heeft geregistreerd, spreken wij van een vormmerk.
In de afgelopen jaren heeft Capri-Sun diverse rechtszaken gevoerd tegen concurrerende producenten van vergelijkbare fruitdrankjes. Na in Nederland meerdere keren nul op het rekest te hebben gekregen, heeft Capri-Sun onlangs bij de rechtbank van Koophandel in Brussel (eindelijk) met succes opgetreden.
2. Hoe zit het ook al weer met de bescherming van vormmerken?
Het uitgangspunt is dat een vorm een merk kan zijn. Tegelijkertijd lukt het weinig merkhouders om daadwerkelijk een merkrecht te vestigen op de vorm van een product of verpakking. Reden hiervoor is dat een vorm volgens de jurisprudentie niet snel daadwerkelijk als merk wordt gezien door het publiek. Daarnaast mag een vorm, wil het een geldig merk zijn, niet uitsluitend technisch bepaald zijn. Deze bepaling is onderwerp van veel discussie onder juristen.
3. Wat heeft de Brusselse rechter bepaald?
In deze zaak richtte Capri-Sun haar pijlen op Riha, die eveneens een fruitdrankje in een stazakje verhandelt. Riha verweerde zich door te stellen dat de wezenlijke kenmerken van het stazakje het gevolg zijn van Capri-Sun’s productieproces, en daarmee uitsluitend technisch bepaald zouden zijn. Zodoende zou haar vormmerk ongeldig zijn. Maar de Brusselse rechter maakt een belangrijk onderscheid tussen enerzijds vormen die noodzakelijk zijn om een specifieke technische uitkomst te bewerkstelligen en anderzijds vormen die als bijkomstigheid een technisch effect hebben. Alleen de eerste groep moet worden uitgesloten van merkbescherming, de tweede groep niet.
Volgens de Brusselse rechter valt het Capri-Sun stazakje onder de tweede groep, en komt het voor merkbescherming in aanmerking. Het feit dat er vele fruitdrankjes in diverse (andere) vormen zakjes worden verhandeld, geeft aan dat de specifieke vorm van het Capri-Sun stazakje niet noodzakelijk is voor de technische werking, maar dat de technische werking ook door andere vormen kan worden gerealiseerd.
4. Hoe gaat dit verder?
Voor merkhouders is deze uitspraak een verademing. Zij hopen dat hiermee een nieuw tijdperk is ingeluid. De uitdaging voor merkhouders: registreer een vormmerk zó dat deze niet de indruk wekt uitsluitend technisch bepaald te zijn.
