Tegenwoordig is elk octrooi maximaal geldig tot twintig jaar na de aanvraagdatum. Tot 1800 werd de beschermingsduur in Nederland echter per octrooi bepaald door de Staten Generaal.
De aanvrager moest aangeven voor hoeveel jaar hij octrooi wilde. De Staten Generaal gaven vaak minder dan gevraagd, meestal uiteenlopend tussen de zes en 25 jaar. In de achttiende eeuw gaven de Staten Generaal bijna elk octrooi vijftien jaar.
De wettelijke vaste loopduur per octrooi is via het buitenland tot ons gekomen. In Engeland had men voor 1800 de gewoonte ontwikkeld om voor veertien jaar octrooi te verlenen, wat gelijk stond aan de duur van twee leerstages bij gildeleden. In deze periode moest de octrooihouder leerlingen leren om de uitvinding toe te passen. De Verenigde Staten zetten deze termijn in de wet, maar verlengden al spoedig de bescherming naar zeventien jaar. Rond 1910, toen Nederland zijn eerste moderne octrooiwet kreeg, gaf Engeland alle octrooien veertien jaar, terwijl Duitsland vijftien jaar en Frankrijk en België twintig jaar bescherming verleenden. Nederland koos voor vijftien jaar, omdat dat het gemiddelde van de omringende landen was (en toevallig ook de achttiende-eeuwse gewoonte). In 1931 verlengde Nederland, in navolging van andere landen, de termijn naar achttien jaar.
Norm: twintig jaar
Oorspronkelijk werd de termijn berekend vanaf de verleningsdatum van het octrooi. In 1963 werd de loopduur in Nederland gekoppeld aan de aanvraagdatum en op twintig jaar gesteld. Dit is de norm geworden. Het wereldhandelsverdrag vereist het sinds 1995 wereldwijd als minimum. Zelfs de VS hebben dit overgenomen, maar als de octrooihouder hierdoor in de VS vanwege vertragingen bij het Patent Office minder dan de oude zeventien jaar vanaf verlening zou krijgen, dan wordt de beschermingsduur overeenkomstig verlengd.
Compromis
De maximaal twintig jaar na indiening van de octrooiaanvrage aflopende bescherming wordt gezien als een aanvaardbaar compromis tussen wat nodig is om innovatie te stimuleren en wat een redelijke vertraging is voordat de innovaties voor eenieder vrij toepasbaar worden. Voor octrooien op medicijnen is het mogelijk om verlenging van de maximale looptijd van een octrooi te verkrijgen als de goedkeuringsprocedure voor het medicijn lang geduurd heeft.