Artificial intelligence (AI) en machine learning ontwikkelen zich in hoog tempo. Juist daarom is het van belang om innovaties op dit gebied effectief te beschermen met patenten. Alleen zo kunt u uw investeringen veiligstellen, concurrentie voorblijven en waarde creëren. Wat komt er kijken bij het patenteren van een AI-vinding? Hoe gaat dit in zijn werk? Een AI-uitvinding komt pas in aanmerking voor een patent wanneer deze een zogenoemd “technisch karakter” heeft: de uitvinding moet met technische middelen een technisch probleem oplossen.
Het juridische speelveld: volop in beweging
De wet- en regelgeving rond patenten en AI is wereldwijd in ontwikkeling. Het EPO, USPTO en andere octrooibureaus verfijnen continu hun beleid, nu AI steeds breder wordt toegepast in sectoren als gezondheidszorg, mobiliteit en productie. Dit leidt tot nieuwe beoordelingskaders en strengere vereisten.
Europa versus de Verenigde Staten
Zowel in Europa als in de Verenigde Staten geldt dat AI-gerelateerde uitvindingen een technische toepassing moeten hebben om voor patent in aanmerking te komen. In Europa wordt AI op zichzelf staand (zoals een nieuw machine learning-model) vaak als een wiskundige methode beschouwd en daarmee uitgesloten van octrooieerbaarheid. Indien AI echter wordt ingezet om met technische middelen een technisch probleem op te lossen en daarbij een concreet technisch effect genereert, komt de toepassing wellicht wél in aanmerking voor octrooibescherming.
In de VS geldt nagenoeg hetzelfde. Het U.S. Patent & Trademark Office (USPTO) beoordeelt AI-uitvindingen als computer-implementaties (software) en stelt als voorwaarde dat deze een praktische toepassing en een technische verbetering bieden.
Ondanks deze overeenkomsten bestaan er duidelijke verschillen tussen nationale en regionale benaderingen. Hoewel in alle gevallen de eis geldt dat de technische uitwerking van een uitvinding voldoende moet worden beschreven, is het Europees Octrooibureau (EPO) is op dit punt doorgaans strikter dan andere autoriteiten. Daarnaast is de VS over het algemeen soepeler in de beoordeling of een AI-gerelateerde uitvinding binnen een voldoende technisch vakgebied valt.
Toegepaste AI-uitvindingen
Een geschikte AI-vinding moet dus een daadwerkelijk technisch probleem oplossen op een technisch onderbouwde manier. Toegepaste AI-uitvindingen gebruiken artificial intelligence in specifieke technische applicaties, zoals medische apparatuur, 3D-printing en zelfrijdende voertuigen: concrete toepassingen met een meetbaar technisch effect.
Domeinen die veelal als technisch worden gezien zijn encryptie en telecommunicatie. Minder kansrijk zijn toepassingen als administratieve software of gegevensverwerking zonder koppeling aan een fysiek systeem. In Europa geldt bijvoorbeeld dat het gebruik van een large language model (LLM) voor vertaling of gebruikersinterfaces doorgaans niet als technisch wordt aangemerkt, terwijl dit in de VS in sommige gevallen wel wordt geaccepteerd.
Wilt u de kans op patentbescherming vergroten? Zorg er dan voor dat duidelijk is hoe uw AI-toepassing een directe bijdrage levert aan een erkend technisch vakgebied. Dit vergroot niet alleen de kans op succesvolle octrooibescherming, maar verstevigt ook de basis voor commercieel gebruik en handhaving bij inbreuk.
Het belang van een aantoonbaar technisch effect
Wat maakt een AI-uitvinding technisch relevant? Denk aan tastbare, meetbare verbeteringen aan bestaande technologieën of processen. Een technisch effect moet duidelijk, specifiek en technologisch significant zijn. Voorbeelden:
- AI die het batterijverbruik in elektrische voertuigen optimaliseert;
- AI die energieverbruik in industriële processen verlaagt;
- AI die de nauwkeurigheid van medische beeldvorming verhoogt door patronen te herkennen die voor mensen onzichtbaar zijn.
Een goede octrooiaanvraag beschrijft hoe de AI-oplossing daadwerkelijk en op innovatieve wijze samenwerkt met de fysieke wereld.
Core AI: patenteren van de onderliggende technologie
Er bestaat ook een categorie AI-uitvindingen die zich richt op de techniek achter AI zelf. Denk aan nieuwe algoritmes, trainingsmethoden of unieke processen voor input en output. Deze zogenaamde “core AI”, ofwel fundamentele AI, is vaak lastiger te patenteren.
In Europa worden dergelijke uitvindingen vaak als wiskundig beschouwd en vallen ze buiten de beschermingsomvang. In de VS vallen ze dikwijls onder de noemer “abstract idee”. Beide systemen erkennen dat fundamentele AI-methoden behoren tot de gereedschapskist van wetenschap en technologie, en dus niet gepatenteerd mogen worden.
Wanneer is fundamentele AI wél patenteerbaar?
Een core AI-uitvinding kan alsnog in aanmerking komen voor een patent wanneer deze leidt tot een aantoonbare technische verbetering van een systeem. Denk aan een AI-algoritme dat opslagruimte of verwerkingscapaciteit optimaliseert door zich aan te passen aan de systeemarchitectuur. In dergelijke gevallen is het essentieel dat de aanvraag beschrijft hoe deze samenwerking leidt tot een technisch voordeel.
Voldoen aan de vereisten voor beschrijving
Een basisvoorwaarde voor octrooieerbaarheid is dat de uitvinding voldoende gedetailleerd wordt beschreven zodat een vakbekwame lezer deze kan reproduceren. Voor AI-uitvindingen betekent dit:
- het type machine learning-model dat wordt gebruikt;
- de trainingsmethode en de kenmerken van de benodigde data;
- specificaties van input- en outputsignalen;
- de technische architectuur van het systeem.
Omdat AI-modellen vaak als “black box” functioneren, is een globale beschrijving onvoldoende. U dient toe te lichten hoe het model getraind wordt en hoe het model het gewenste technische effect realiseert. Het aanleveren van trainingsdata of voorbeelden daarvan is overigens niet verplicht.
Waarom zou u uw AI-uitvinding beschermen?
Een patent op een AI-innovatie biedt strategisch voordeel. U voorkomt dat derden uw technologie kopiëren of ongeoorloofd exploiteren. Bovendien creëert u waarde: patenten kunnen worden gelicentieerd of ingezet in royaltyovereenkomsten.
Een goed opgebouwd patentportfolio verhoogt de aantrekkelijkheid voor investeerders: het toont aan dat uw technologie uniek is, het houdt concurrenten op afstand en verstevigt tegelijkertijd uw positie bij eventuele geschillen over intellectuele eigendom.
Advies nodig over uw AI-vinding?
Wilt u weten of uw AI-uitvinding in aanmerking komt voor een patent? Of bent u benieuwd naar de beste aanpak? Neem dan contact op met onze octrooigemachtigden. Binnen V.O. Patents & Trademarks zijn meerdere octrooigemachtigden gespecialiseerd in AI-technologie en begeleiden u graag van idee tot octrooi. Neem contact met hen op via +31 40 250 33 13.