Bescherming en stimulering van innovatie en de wijze waarop eerlijk handel kan worden gedreven, lijken soms op gespannen voet met elkaar te staan.
Binnen het intellectuele-eigendomsrecht komt deze tegenstelling soms nadrukkelijk naar voren. Enerzijds willen overheden uitvinders de gelegenheid bieden hun investeringen terug te verdienen, en hoopt men zo innovatie te stimuleren, anderzijds lijken andere (maatschappelijke en/of nationale) belangen soms gebaat bij een inperking van de privileges van bijvoorbeeld octrooihouders. Dit spanningsveld leidt met regelmaat tot nieuwe regelgeving.
Octrooi daadwerkelijk toepassen
Een van de regelgevingsmechanismen op dit vlak is het toepassingsvereiste (working requirement): in verschillende landen wordt van de octrooihouder verlangd dat deze verklaart dat het octrooi in dat specifieke land daadwerkelijk wordt toegepast. Wanneer en hoe vaak een verklaring moet worden afgegeven, verschilt per land. Ook de sancties verbonden aan het niet afgeven van de verklaring of het niet toepassen van het octrooi variëren sterk, al is het vaak zo dat – als gevolg van het niet toepassen van een octrooi – men ertoe kan worden gedwongen een licentie te geven.
Op dit moment zijn er ten minste twee landen waar het toepassingsvereiste aandacht verdient, onder andere omdat de sancties bij het achterwege blijven van de verklaring verstrekkend kunnen zijn. In Turkije moet een octrooihouder eenmalig, drie jaar na verlening, een toepassingsverklaring (working statement) afgeven. Een dwanglicentie kan worden geëist indien kan worden aangetoond dat het octrooi gedurende drie onafgebroken jaren niet is toegepast. In India moet elk jaar een toepassingsverklaring worden ingediend over het voorafgaande jaar.
Naast genoemde landen gelden toepassingsvereisten voor onder andere China, Indonesië, Brazilië en diverse landen in het Midden-Oosten.