Het merkenrecht kent een bijzondere merksoort, de vorm van een product. De vorm van een product kan immers dermate onderscheidend en bijzonder zijn dat het publiek hierin een herkomst, en dus een merk, herkent.
Een exclusief recht wordt in de praktijk niet zonder slag of stoot verkregen. Volgend op een hoger beroepsprocedure die diende voor het Hof Arnhem, heeft FrieslandCampina, dat bezwaar maakte tegen de verhandeling van ribbelhoudende puddingverpakkingen door De Natuurhoeve, kennisgemaakt met de haken en ogen van dit recht.
De Natuurhoeve maakt pudding en levert deze aan diverse supermarktketens, zowel onder haar eigen merknaam als onder wat men noemt een private label. De door De Natuurhoeve gebruikte verpakking bevat twaalf ronde verticale ribbels die naar beneden taps toelopen. Omdat de vorm van de verpakking van De Natuurhoeve nagenoeg identiek is aan die van FrieslandCampina, fabrikant van MONA-pudding, maakte deze laatste bezwaar. FrieslandCampina beriep zich in de procedure op een tweetal merkregistraties waarin haar puddingbeker was afgebeeld, met daarop tevens het merk MONA aangebracht.
De haken en ogen
Om een vorm als merk te kunnen monopoliseren, dient deze niet alleen onderscheidend te zijn (zoals bij merken gebruikelijk), maar ook significant af te wijken van de norm voor de betreffende producten. Daarnaast kan een vorm geen merk zijn als deze ofwel noodzakelijk is voor een technisch effect, ofwel bepaald wordt door de aard van de waren, ofwel de wezenlijke waarde aan het betreffende product geeft. Met name dit laatste criterium is regelmatig van toepassing. Een mooie of aansprekende vorm bepaalt immers al snel de aantrekkelijkheid van een product.
Traditioneel
Het Hof oordeelde dat de vorm van de MONA-puddingbeker traditioneel is, en door het publiek wordt geassocieerd met pudding in het algemeen. Met andere woorden, de vorm wordt bepaald door de aard van de waar. Immers, de vorm van de pudding is een gevolg van het feit dat pudding vóór het gebruik ‘omgekeerd en uitgestort’ wordt. De MONA-vorm van FrieslandCampina wijkt niet significant af van de norm en heeft dus onvoldoende onderscheidend vermogen.