In de uitspraak Alice corp vs CLS heeft het Amerikaanse hooggerechtshof duidelijk gemaakt dat vervaardiging en verkoop van computersystemen en programma’s niet met een octrooi beschermbaar is als het slechts gaat dan een algemene implementatie van een inventief abstract idee.
Al eerder was duidelijk dat ook werkwijzen die abstracte ideeën met op zich conventionele stappen uitvoeren, onbeschermbaar zijn. Door deze uitspraak wordt de geldigheid van honderdduizenden bestaande octrooien twijfelachtig.
Abstracte ideeën en pre-emptie
Alice corp vs CLS is beslist tegen een achtergrond van politieke kritiek op “software-octrooien”. Maar de motivatie van de beslissing is vooral theoretisch. Het is een algemeen aanvaard principe in het octrooirecht dat ideeën op zich niet met een octrooi beschermbaar zijn, maar praktische toepassingen ervan wel. De octrooiwet drukt dit ook uit. Lagere Amerikaanse rechtspraak zag het vervaardigen van een computersysteem of -programma als een praktische toepassing, en de octrooiverlenende instantie (USPTO) heeft honderdduizenden octrooien hierop verleend.
Het hooggerechtshof vindt echter dat in het geval van abstracte ideeën voorkomen moet worden dat een octrooi alle toepassingen beschermt, met andere woorden dat er effectief een monopolie op het abstract idee ontstaat(pre-emption). Daarom erkent het hooggerechtshof pas een octrooieerbare praktische toepassing als de toepassing aan het abstracte idee beperkingen toevoegt die een inventief concept vormen, dat wil zeggen waar het om significant meer gaat dan het abstracte idee. Een computerimplementatie met conventionele middelen is dat voor het hooggerechtshof niet. Het moet om meer gaan dan “pas het abstracte idee toe op een computer”.
In de zaak Alice corp vs CLS vond men beheer van risico’s op nakoming van financiële overeenkomsten met behulp van schaduwrekeningen een abstract idee, en de computer implementatie ervan conventioneel. Daarom waren vervaardiging, verkoop noch gebruik van de computer implementatie beschermbaar met een octrooi.
Gevolgen
Evenmin als in Europa betekent de uitspraak dat alle computer implementaties van uitvindingen nu van octrooibescherming zijn uitgesloten. In Europa is een abstract idee op zich ook onvoldoende voor octrooibescherming. Daar wordt vereist dat de beschermde implementatie aspecten met een technisch karakter heeft die samen een technische uitvinding vormen. Computer implementatie aspecten kunnen hieraan bijdragen als ze een technisch effect opleveren. Het criterium van het Amerikaanse hooggerechtshof maakt implementatie aspecten ook belangrijk, maar vereist geen technisch karakter en technische inventiviteit. Het zou daarom meer ruimte voor octrooibescherming kunnen over laten dan in Europa. Aan de andere kant is het in Europa geen probleem als de implementatie alle toepassingen beschermt, zolang deze maar een inventief technisch karakter heeft.
Als gevolg van de uitvinding zullen octrooihouders en octrooiaanvragers vaker geconfronteerd worden met argumentaties die proberen zoveel mogelijk van de gevraagde bescherming te isoleren als een abstract idee (hetzelfde geldt voor een natuurwet, of natuurlijk fenomeen in plaats van een abstract idee), om vervolgens te stellen dat daarnaast alleen een algemene implementatie beschermd wordt en het octrooi daarom ongeldig is. Helaas geeft de uitspraak geen criteria om onderscheid te maken tussen abstracte ideeën en niet-abstracte ideeën. Misschien dat een woordenboek definitie zoals ’ideeën die los staan van concrete objecten’ beslissend zal worden. Maar alleen de toekomst zal dit leren.