Veelgestelde vragen

In een bodemprocedure kan de rechter een eindvonnis wijzen. De procedure vangt aan met een dagvaarding bij de rechtbank. De gedaagde krijgt de mogelijkheid om verweer te voeren door middel van een conclusie van antwoord. Vaak krijgen de partijen de gelegenheid om hun standpunten nader toe te lichten tijdens een mondelinge behandeling. In een bodemprocedure kan niet alleen worden gevorderd dat de andere partij stopt met de inbreukmakende handelingen, maar kan daarnaast ook schadevergoeding worden gevorderd. De rechter zal uiteindelijk een eindoordeel geven. Het is mogelijk om tegen dit vonnis in beroep te gaan bij het Gerechtshof.

Een licentieovereenkomst is een overeenkomst waarbij de houder van intellectuele eigendomsrechten (de licentiegever) aan een andere partij (de licentienemer) het recht verleent om gebruik te maken van zijn intellectuele eigendomsrechten. Zo kan bijvoorbeeld een licentie worden verleend om gebruik te maken van een octrooi, merk of auteursrechtelijk beschermd werk. De licentienemer kan door de verleende licentie gerechtigd zijn om bijvoorbeeld producten te produceren en/of verkopen die door een octrooi zijn beschermd of om de merknaam van de licentiegever te gebruiken.

Wereldwijd bestaan verschillende classificatiesystemen, maar de meest voorkomende zijn het International Patent Classification (IPC) en het Cooperative Patent Classification (CPC). Dit zijn systemen waarbij octrooidocumenten worden geclassificeerd op inhoud. IPC ­klassen moeten worden gebruikt door elke instantie die octrooidocumenten publiceert en verleent. Dit betekent dus dat elk gepubliceerd octrooidocument één of meer IPC­ klassen heeft. Het IPC is een zeer uitgebreid systeem en bevat meer dan 100.000 verschillende klassen.

Het CPC is een samenvoeging van classificatiesystemen van de Europese en Amerikaanse Octrooibureaus. Dit is nog uitgebreider dan het IPC en bevat meer dan 250.000 klassen. Het wordt steeds meer gebruik door nationale octrooiverlenende instanties (naast de Europese en Amerikaanse Octrooibureaus) zoals de Chinese en Zuid­Koreaanse Octrooibureaus.

Er bestaan veel verschillende vormen van octrooionderzoek. De meest veelkomende vormen van octrooionderzoek zijn: nieuwheidsonderzoek, inbreukonderzoek, geldigheidsonderzoek, octrooimonitoring, landscaping en bibliografische onderzoeken.

Op de pagina ‘Verschillende vormen van octrooionderzoek‘ leest u hier meer over.

In een octrooiaanvraag of octrooi vindt u informatie over de aanvrager en uitvinder, de datum van indiening, de status van de aanvraag, in welke landen of regio’s octrooi is aangevraagd en verleend. Uiteraard staat de uitvinding zélf ook in het octrooi. Naast informatie over het onderwerp en de uitvinding leest u ook wat er onder de beschermingsomvang van het octrooi valt. Dit laatste wordt bepaald door de zogenaamde conclusies van een octrooi, in het Engels claims genoemd.

Op de pagina ‘Een octrooi nader bekeken‘ vindt u een voorbeeld van een octrooi met uitleg.

Nee, dat is niet mogelijk. In principe worden alle octrooiaanvragen na anderhalf jaar gepubliceerd. De enige manier om dit te voorkomen is je aanvraag, voor publicatie, in te trekken. Dan kan die dus niet meer resulteren in een verleend octrooi.

Oriënterend onderzoek kan worden gedaan vanaf ongeveer € 750, uitgebreid onderzoek vanaf rond € 1500. De exacte kosten hangen onder meer af van het technologisch gebied en het onderwerp van het onderzoek.

In een licentieovereenkomst worden afspraken gemaakt over het toepassingsbereik van de licentie. Omschreven wordt voor welk gebruik de licentienemer de intellectuele eigendomsrechten van de licentiegever precies mag inzetten. Partijen kunnen bijvoorbeeld afspraken maken over de exclusiviteit van de licentie, het gebied waar de licentie geldt, de duur en beëindigingsmogelijkheden van de overeenkomst, royalty’s, targets, rapportageverplichtingen, het eventuele recht om sub-licenties te verlenen, geheimhouding en verplichtingen om op te treden bij inbreuk.

Een groot voordeel van een licentie voor een licentiegever is dat een uitvinding of een andere creatie kan worden geëxploiteerd zonder de noodzaak om te beschikken over eigen productiefaciliteiten en/of distributie,- en verkoopfaciliteiten. De uitvinding kan dus worden geëxploiteerd zonder dat investeringen in nieuwe locaties en distributienetwerken nodig zijn.

Ook is het mogelijk om het gebied waar de producten worden verkocht te vergroten door voor specifieke gebieden – waar nog geen activiteiten plaatsvinden – een licentie te verlenen.

Een andere mogelijkheid is om een licentie te verlenen voor andere toepassingen dan waarvoor de rechten al worden gebruikt omdat voor die andere toepassingen geen eigen verkoop- en distributiefaciliteiten bestaan.

Een groot voordeel van een licentie voor de licentienemer is dat hij tegen betaling van een royalty intellectuele eigendomsrechten – zoals een octrooi, model of merk – van een ander mag gebruiken en op basis van die rechten bepaalde producten mag produceren en/of verhandelen.

Een ander voordeel van een licentie voor de licentienemer is dat hij meestal ruimte heeft in de wijze waarop hij zijn eigen bedrijfsvoering inricht.

Het is onmogelijk om een geschikt voorbeeld van een licentieovereenkomst te vinden die op uw specifieke situatie van toepassing is. Afspraken over het te verlenen recht, de exclusiviteit, het gebied waar het intellectuele eigendomsrecht mag worden gebruikt, de targets en de consequenties van het niet behalen van de targets zijn een aantal onderwerpen die per overeenkomst kunnen verschillen.

Uit kostenoverweging kan ervoor worden gekozen om een template te laten opstellen die gericht is op uw bedrijf. Het blijft – ook bij het gebruik van een op maat gemaakte template – verstandig om de conceptovereenkomsten met uw licentienemers nog even te laten beoordelen.

Indien de samenwerking ziet op het creëren van een nieuw product of innovatie, is het van belang om afspraken te maken over toekomstige resultaten en de verdeling daarvan. Ook kunnen afspraken worden gemaakt over het (gebruiks)recht van partijen, de vraag of dit recht mag worden overgedragen aan een andere partij, welke partij verantwoordelijk is voor het aanvragen en in stand houden van intellectuele eigendomsrechten en hoe de kosten moeten worden verdeeld.

Een samenwerkingsovereenkomst is een overeenkomst tussen twee of meer partijen die met elkaar willen samenwerken. Zo is het mogelijk om samen met andere partijen aan een nieuw product of innovatie te werken. Afspraken over die samenwerking worden vastgelegd in een samenwerkingsovereenkomst.

De maker van een auteursrechtelijk beschermd ‘werk’ kan zijn auteursrecht overdragen aan een andere partij. Voor de overdracht van het auteursrecht is een geldige titel nodig. Een bekend voorbeeld daarvan is een koopovereenkomst. Een tweede voorwaarde is dat de partij die het auteursrecht overdraagt ook daadwerkelijk de rechthebbende is. De derde voorwaarde is dat de levering die is vereist voor de overdracht van het auteursrecht bij een daartoe bestemde akte moet plaatsvinden. Er is dus een schriftelijke overeenkomst benodigd.

Het is overigens van belang om te beseffen dat de maker van een werk ook na de overdracht van het auteursrecht nog bepaalde rechten heeft. Op basis van zijn persoonlijkheidsrechten kan de maker bijvoorbeeld bezwaar maken als zijn werk onder een andere naam wordt uitgegeven of als zijn werk wordt verminkt of aangetast. De persoonlijkheidsrechten kunnen niet worden overgedragen. Wel kan de maker afstand doen van een deel van zijn persoonlijkheidsrechten.

Als u constateert dat een andere partij inbreuk maakt op uw intellectuele eigendomsrecht, zoals een octrooi, merkrecht, modelrecht, auteursrecht of handelsnaamrecht is het van groot belang om die partij zo snel mogelijk te sommeren of verzoeken om de inbreuk te staken. Dit kan door middel van het versturen van een sommatiebrief.

Een kort geding wordt gestart met een dagvaarding bij de rechtbank. Daarna vindt de zitting zo snel mogelijk plaats. De gedaagde krijgt dan de gelegenheid om te reageren op de argumenten van de eiser en kan indien gewenst een tegenvordering instellen. Na de zitting wordt het vonnis meestal binnen enkele dagen of weken uitgesproken, afhankelijk van de spoedeisendheid van de zaak. Het is mogelijk om tegen dit voorlopige oordeel in beroep te gaan bij het Gerechtshof.

In bepaalde gevallen is er een noodzaak om te zorgen dat een partij die inbreuk op uw intellectuele eigendomsrechten maakt daarmee zo snel mogelijk stopt. In een kort geding (spoedprocedure) wordt de voorzieningenrechter om een snelle en voorlopige beslissing gevraagd, onder de voorwaarde dat sprake is van spoedeisendheid. De rechter kan bijvoorbeeld een verbod opleggen om de inbreukmakende producten op de markt te brengen. Indien u geen spoedeisend belang heeft, kan een bodemprocedure worden gestart.

Wanneer u een sommatiebrief met betrekking tot vermeende inbreuk op een intellectuele eigendomsrecht heeft ontvangen, is het verstandig om een gespecialiseerde advocaat in te schakelen. De wederpartij meent kennelijk groot belang bij de aangekaarte kwestie te hebben. Een in het IE-recht gespecialiseerde advocaat kan de situatie beoordelen en u op de mogelijke (vervolg)stappen of oplossingen wijzen.

Een onthoudingsverklaring is een verklaring waarin de inbreukmakende partij verklaart de inbreuk te staken. Afhankelijk van de omstandigheden van het geval kunnen aanvullende verplichtingen worden opgenomen in de onthoudingsverklaring. Voorbeelden daarvan zijn de verplichting om (een deel van) de gemaakte juridische kosten van de andere partij te betalen, het verstrekken van informatie bijvoorbeeld over verkoopkanalen en het betalen van een boete zodra de inbreukmakende partij de afspraken uit de onthoudingsverklaring niet nakomt.

Voor het doen van een aanvraag, is het nodig een schriftelijke aanvraag voor octrooi op te (laten) stellen en in te dienen bij een octrooiverlenende instantie. Daarvoor is een beschrijving van de uitvinding nodig. Deze beschrijving moet de vakman in staat stellen de uitvinding na te werken. Dit kan bijvoorbeeld aan de hand van praktische voorbeelden en/of tekeningen. Verder moeten in de aanvraag een of meer zogeheten octrooiconclusies worden opgenomen, die de gewenste beschermingsomvang van de uitvinding bepalen. Een verder vereiste is een uittreksel van de aanvraag. Tenslotte dient uit de aanvraag duidelijk te zijn dat er een octrooi wordt aangevraagd. Dit kan bijvoorbeeld door gebruik te maken van een door de octrooiverlenende instantie beschikbaar gesteld formulier waarin men aanduidt dat men een octrooi wenst op basis van de bijgevoegde stukken (de hiervoor genoemde beschrijving, conclusies e.d.). Daarnaast dienen alle benodigde taksen te worden voldaan. Deze zijn afhankelijk van het land of de regio waar de aanvraag ingediend wordt.

Afhankelijk van waarvoor er octrooi wordt aangevraagd, kunnen er aanvullende vereisten zijn. Bevat de aanvraag sequenties van nucleotiden of aminozuren? Dan dient de beschrijving een lijst van deze sequenties te bevatten. Een aanvraag die niet aan de vereisten voldoet, wordt geweigerd.

Verder is het ook belangrijk dat men formeel het recht heeft de aanvraag in te dienen. Dat recht heeft men in beginsel wanneer men de uitvinder is. Of dit in de praktijk ook het geval is, hangt af van de specifieke situatie en nationaal recht. Volgens de Nederlandse en Duitse wet, bijvoorbeeld,  gaat het recht voor werknemers in dienstverband, als het doen van uitvindingen tot hun werkzaamheden behoort, in principe over op de werkgever. In Duitsland wordt dit geregeld door de Wet op de Werknemersuitvindingen, die overigens ook een bezoldigingsrichtlijn bevat. Het is van belang goed gedocumenteerd te hebben hoe men rechthebbende is; dit hoef men niet aan te tonen bij het indienen van de aanvraag, maar gebrekkige of ontbrekende documentatie kan later wel leiden tot disputen over wie rechthebbende is of zelfs tot ongeldigheid van het octrooi.

Het is aan te bevelen advies in te winnen van een octrooigemachtigde, een specialist in alle inhoudelijke en procedurele aspecten die bij het aanvragen van octrooi komen kijken.

Octrooiverleningsprocedures kunnen een aanzienlijke investering zijn. Aangezien een octrooi in essentie een nationaal recht is, dient zowel de verleningsprocedure als de instandhouding in elk land afzonderlijk afgewikkeld te worden.

In de eerste plaats zijn er kosten voor het opstellen en indienen van de aanvraag. Vaak liggen deze tussen de 6.000 en 10.000 euro, inclusief officiële taksen. In sommige landen, waaronder Nederland en België, hoeven er gewoonlijk geen verdere kosten gemaakt te worden tot aan verlening. Na verlening zijn wel jaarlijks zogeheten instandhoudingstaksen verschuldigd. In veel landen, waaronder Duitsland, volgt echter een verleningsprocedure, met verdere kosten.  

Wie octrooibescherming wenst in meerdere Europese landen, kiest meestal voor een zogeheten Europees octrooi. Dit is een kostenefficiënte en uniforme verleningsprocedure die centraal verloopt via het Europees Octrooibureau. Deze procedure geldt voor alle landen die zijn aangesloten bij het Europees Octrooiverdrag. Kosten voor het opstellen en indienen van de aanvraag en de procedure tot en met verlening kunnen sterk uiteenlopen, afhankelijk van de complexiteit en de duur van de procedure. Voor een Europese verleningsprocedure bedragen deze kosten gemiddeld ca. 20.000 euro. Na verlening van een Europees octrooi moet men kiezen in welke van de aangesloten landen het octrooi van kracht moet worden, waarvoor dan de benodigde formaliteiten worden afgehandeld (de zogenoemde validatie).  Voor veel landen is bijvoorbeeld de vertaling van het octrooi of althans de octrooiconclusies vereist. Ook zijn er jaarlijks instandhoudingstaksen verschuldigd. De valideringskosten in Europa kunnen snel oplopen tot meer dan 1.000 euro per land. Veel bedrijven kiezen er daarom voor een verleend Europees octrooi in een beperkt aantal landen van kracht te laten worden, bijvoorbeeld in de landen met de grootste afzetmogelijkheden of in de landen waar de voornaamste concurrenten produceren. 

Voor de verlening en instandhouding van octrooien in grote landen buiten Europa,  zoals China, Japan of de VS,  gelden vergelijkbare overwegingen.

Het Europees octrooi met eenheidswerking, kortweg het unitair octrooi, is een alternatief voor de bestaande procedure waarin een Europees octrooi in afzonderlijke landen wordt gevalideerd. Het betreft derhalve geen ‘nieuw’ octrooi maar een mogelijkheid om een reeds verleend Europees octrooi in één keer in alle UPC-landen geldig te maken.

Het Het unitair octrooi is een enkelvoudige (ondeelbare) rechtstitel die in alle UPC-landen werking heeft. Dit houdt in dat het unitair octrooi niet gedeeltelijk kan worden overgedragen. Dit houdt ook in dat het unitair octrooi alleen bij een centrale rechtbank (het UPC) kan worden gehandhaafd. Het UPC is ook de enige rechtbank waar een houder van een unitair octrooi een inbreukvordering kan instellen. Binnen de oppositietermijn (9 maanden te rekenen vanaf de verlening van het Europese octrooi) kunnen derden het EOB verzoeken het unitair octrooi nietig te verklaren. Na afloop van de oppositietermijn is het UPC de enige rechtbank waar nietigheidsprocedures tegen een unitair octrooi aanhangig kunnen worden gemaakt. Een beslissing van het UPC heeft werking in alle UPC-landen.

Dat kan. Het is wel belangrijk te beseffen dat een octrooiaanvraag een juridisch document is, dat technische kennis zeer nauwkeurig omschrijft met het doel deze kennis om te zetten in een (zo breed mogelijk) recht. Zoals voor elk juridisch document geldt ook voor een octrooiaanvraag dat deze aan allerlei eisen moet voldoen. De octrooiverleningsprocedure duurt vaak jaren en het is niet mogelijk om later nieuwe aspecten aan de aanvraag toe te voegen. Bij indiening moet de uitvinding dus accuraat zijn beschreven. Daarvoor gelden een aantal basisregels ten aanzien van de vorm en wijze van formuleren, die een octrooigemachtigde zich eigen heeft gemaakt. Zonder ervaring in de juiste wijze van het omschrijven van de technische kennis waarop octrooi wordt aangevraagd, is de kans groot dat na een jarenlange verleningsprocedure blijkt dat de tekst niet voldoet. Bijvoorbeeld omdat de aanvraag niet meer het gewenste product of proces beschermt, of dat geen octrooi kan worden verkregen omdat de uitvinding niet nawerkbaar is beschreven, zelfs als de uitvinding als zodanig aan alle materiële eisen zou voldoen.

De Europese Commissie is van mening dat octrooien een essentieel onderdeel vormen van de Interne Markt, niet alleen om door innovatie groei te bewerkstelligen maar ook om de internationale concurrentiepositie van het Europese bedrijfsleven te vergroten. De effectiviteit, betaalbaarheid en rechtszekerheid van het octrooistelsel moesten daarom worden verbeterd. Om dat te bereiken moest een pan-Europese bescherming en geschillenbeslechting van octrooien voor geheel Europa in het leven worden geroepen, gegrondvest op twee pijlers: een EU-octrooi (het unitair octrooi) en een rechtbank inzake octrooigeschillen (het UPC).

De snelheid is sterk afhankelijk van waar men octrooi wenst te krijgen, welke procedure men volgt en hoe sterk de vinding is waarvoor men bescherming wenst.  

Voor Nederlandse en Belgische octrooien is de verleningsprocedure zeer voorspelbaar. Circa anderhalf jaar na het indienen van de aanvraag wordt octrooi verleend. Dit octrooi is formeel niet getoetst op geldigheid, maar is wel voorzien van een nieuwheidsrapport met schriftelijke opinie afgeleverd door het Europese Octrooibureau (EOB). Op verzoek van de aanvrager kan het octrooi zelfs op een kortere termijn verleend worden. Wettelijk gesproken kan het octrooi verleend worden vanaf het moment dat de octrooiaanvraag aan alle formaliteiten voor de verlening van het octrooi voldoet.

De verleningsprocedure voor Duitse octrooien omvat wel een formele inhoudelijke beoordeling. De verleningsprocedure neemt gemiddeld drie jaar in beslag, mits er geen verzoeken om verlenging van de termijnen worden ingediend.

Voor Europese octrooiaanvragen (die ook voor Nederland,  België en Duitsland verleend kunnen worden) duurt de verleningsprocedure gemiddeld twee jaar, al zijn er uitschieters naar meer dan 10 jaar bekend. Voor een belangrijk deel heeft de aanvrager invloed op de snelheid. Wanneer snel octrooi gewenst is, kan er bijvoorbeeld een verzoek om versnelde beoordeling gedaan worden.

Trage verleningsprocedures hebben  voordelen. Er kunnen zo veel kosten worden uitgesteld. Een trage verleningsprocedure biedt ook langer mogelijkheden de commerciële waarde van de vinding in te schatten en de verleningsprocedure(s) daarop af te stemmen. Ook houdt men daarmee de concurrenten langer in onzekerheid over de precieze beschermingsomvang van het uiteindelijke octrooi.  

Vertraging van de verleningsprocedure en uitstel van kosten is ook een belangrijke reden waarom internationaal georiënteerde organisaties ervoor kiezen om eerst een internationale aanvraag in te dienen  (PCT-aanvraag) en op basis daarvan nationale/regionale aanvragen in te dienen. Hiermee kan maximaal 30 maanden uitstel worden verkregen.

Het UPC en het unitaire octrooistelsel zijn per 1 juni 2023 tot stand gekomen.

Dat is afhankelijk van de situatie. Over het algemeen geldt “hoe sneller hoe beter”, omdat de uitvinding nieuw en inventief moet zijn om haar te kunnen octrooieren. Hoe sneller men een aanvraag indient, hoe kleiner de kans dat kennis erover openbaar wordt of dat een concurrent die onafhankelijk min of meer hetzelfde uitvindt eerder een octrooiaanvraag heeft ingediend. Echter geldt – zeker op het gebied van de chemie en life sciences – dat het gunstig is wanneer er op het moment van aanvragen een goede onderbouwing is van de voordelen van de uitvinding en de toepassing ervan. Aan  een octrooiaanvraag kan later niets inhoudelijks worden toegevoegd. Daarom dient op het moment van aanvragen voldoende bekend te zijn hoe de verschillende kenmerken samenhangen en welke toepassingsgebieden interessant zijn. Octrooiaanvragen met een speculatief karakter, zonder onderbouwing, kunnen worden afgewezen op grond van een gebrek aan nawerkbaarheid dan wel inventiviteit.

Octrooien zijn verbodsrechten: met een octrooi kan men anderen beletten de uitvinding (bedrijfsmatig) toe te passen, maar een octrooi geeft niet automatisch het recht die uitvinding zelf toe te passen. Dit recht geldt maximaal 20 jaar, voor door de octrooihouder te bepalen landen naar keuze. Een alternatieve manier om de uitvinding te beschermen tegen toepassing door derden is bijvoorbeeld door de uitvinding geheim te houden. Dit is meestal goedkoper en er bestaat geen tijdslimiet, maar het resultaat is meer onzeker. Het biedt geen bescherming tegen reverse-engineering door concurrenten of tegen derden die onafhankelijk tot een vergelijkbare uitvinding komen. Bovendien kan een ex-werknemer de geheime kennis meenemen naar een concurrent. Tegen dat laatste biedt wetgeving op basis van Europese richtlijn, 2016/943/EU. enig soelaas.  Mocht men op grond van dergelijke wetgeving iets tegen gestolen of achterhaalde bedrijfsgeheimen willen ondernemen, dan is onder meer een goed registratiesysteem van die bedrijfsgeheimen nodig.

Diverse landen, waaronder Duitsland en China, kennen als alternatief voor een octrooi, naast geheimhouding, het zogeheten gebruiksmodel. In Duitsland staat dit bekend als ‘Gebrauchsmuster’. Het gebruiksmodel biedt dezelfde beschermingsomvang als een octrooi, maar is niet geschikt voor alle uitvindingen. Het kan met name een geschikt middel zijn voor de bescherming van producten, maar niet voor processen.  Ook is de maximale duur van het recht in het algemeen korter. In Duitsland is de maximale beschermingstermijn 10 jaar. In tegenstelling tot een octrooi, wordt in Duitsland voor een gebruiksmodel echter geen inhoudelijk onderzoek verricht. Om die reden zijn de kosten voor een gebruiksmodel aanzienlijk lager dan die voor een octrooi.  

De volgende UPC-landen zijn bij aanvang van het nieuwe stelsel aangesloten:

België, Bulgarije, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Italië, Letland, Litouwen, Luxemburg, Malta, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Slovenië en Zweden.

Een goede vuistregel is dat men alleen octrooieert wanneer men met de rechten van het octrooi winst verwacht te genereren die tenminste de kosten van het octrooi dekt. Het is dan ook van groot belang om een inschatting te maken van de commerciële waarde van de uitvinding. Indien deze groot genoeg is, ligt octrooieren voor de hand.

Uiteraard kunnen ook andere overwegingen meespelen, zoals een behoefte aan financiering; octrooirechten helpen vaak bij het aantrekken van investeerders en kunnen als onderpand dienen bij het verkrijgen van een lening bij een bank.

Wat ook meespeelt is de vraag hoe lang bescherming gewenst is en of geheimhouding gedurende langere tijd mogelijk is. Octrooirecht leidt tot maximaal twintig jaar bescherming, terwijl geheimhouden in principe oneindig volgehouden kan worden. Daarnaast is er de vraag of geheimhouding in de praktijk ook leidt tot afdoende bescherming en wat bij geheimhouding de risico’s zijn als de vinding door een derde geoctrooieerd gaat worden.

De EU-lidstaten zijn de enige landen die zich bij de UPC Overeenkomst kunnen aansluiten. Het stelsel van het UPC en unitair octrooi gaat van start met de 17 hierboven genoemde UPC-landen.

Een aantal EU-landen, waaronder Cyprus, Griekenland, Hongarije, Ierland, Slowakije en Tsjechië, heeft de UPC Overeenkomst (nog) niet bekrachtigd. Zij kunnen in een later stadium alsnog een UPC-land worden.

Andere EU-lidstaten (zoals Spanje en Polen) hebben de UPC Overeenkomst niet ondertekend en zijn dus nog niet aangesloten.

Ongeacht of zij wel of niet bij het Europese Octrooiverdrag (EOV) zijn aangesloten, kunnen landen die geen EU-lid zijn, waaronder Noorwegen, Turkije, het Verenigd Koninkrijk en Zwitserland, zich niet aansluiten. Het Verenigd Koninkrijk is na de Brexit geen EU-lidstaat meer.

Een octrooi biedt een recht om de geoctrooieerde uitvinding te handhaven tegen derden. Die bescherming is vaak het meest wenselijk in landen waar de aanvrager actief is.

Als de uitvinding een product is, dan is het wenselijk als dit product niet door derden in de aanvragers huidige of toekomstige afzetmarkt verkocht kan worden. Dat zijn dan ook de landen waar een octrooi wenselijk zou zijn. Denk ook aan landen met bijvoorbeeld havens waar veel producten overgeslagen worden, waarmee men vaak extra bescherming kan creëren in een heel achterland.

Een andere veel gebruikte strategie is octrooibescherming te nemen in een land waar de concurrentie zijn productiefaciliteit heeft.

Als de uitvinding een werkwijze is, dan is bescherming wenselijk waar een concurrent die werkwijze zou kunnen uitvoeren. Als de concurrent in land X produceert en de aanvrager in Nederland, België of Duitsland, dan is vaak bescherming in zowel land X als in Nederland, België of Duitsland wenselijk. Soms zijn concurrenten erg gebonden aan een locatie, en dan kan bescherming op die locatie voldoende zijn. Maar als er makkelijk uitgeweken kan worden, geldt dat minder.

Een eenvoudig antwoord op deze vraag bestaat dus niet. Het is geheel van de situatie afhankelijk waar een octrooi het meeste nut heeft. Over het algemeen wordt er een afweging gemaakt tussen kosten en plaatsen waar bescherming het meest zinvol is. 

Voor octrooihouders wordt het makkelijker om een Europees octrooi te handhaven, aangezien dit in alle UPC-landen door middel van één enkele procedure verwezenlijkt kan worden. Een beslissing van het UPC heeft directe gevolgen voor het octrooi in alle UPC-landen. Afhankelijk van uw situatie kan dit voordelige maar ook nadelige gevolgen hebben in vergelijking met het vroegere stelsel waarbij alleen nationale rechters over octrooizaken besloten.

Tijdens een overgangsperiode tot 1 mei 2030 kunt u ervoor kiezen dat het huidige stelsel van nationale rechters (voortgezet) op uw Europese octrooi(en) van toepassing blijft. In dat geval dient u bij het UPC een zogenaamd opt-outverzoek in te dienen voor die octrooien die van de rechtsmacht van het UPC uitgesloten moeten blijven. In dat geval verandert er niets en zullen rechtszaken uitsluitend door de nationale rechters worden behandeld.

Nee, dat kan niet. Wel is in vrijwel alle landen ter wereld octrooibescherming mogelijk. Voor de overgrote meerderheid van deze landen kan initieel een internationale aanvraag (PCT-aanvraag) worden ingediend, waaruit na maximaal 30 maanden een nationale/regionale verleningsprocedure in gang kan worden gezet om in individuele landen of regio’s (bijv. Europa) bescherming te verkrijgen. Het is wel van belang van tevoren vast te stellen in welke landen men precies octrooi wenst; sommige landen (bijvoorbeeld Argentinië, Bolivia, Suriname, Congo en Ethiopië) kan men niet via de PCT bereiken. Voor andere landen (bijv. België en Nederland ) is vanuit de internationale aanvraag alleen bescherming mogelijk via de centrale Europese route.

Het gebeurt echter zelden dat iemand een octrooi in alle landen ter wereld aanvraagt. Octrooi krijgen en houden is immers een kostbaar proces, en deze kosten moeten kunnen worden terugverdiend. Wanneer men bescherming heeft in de belangrijkste gebieden waar de uitvinding (of het daaruit voortvloeiende product) toegepast wordt, dan is dit vaak afdoende.

In de meeste overeenkomstsluitende lidstaten is er een nevenvestiging van het UPC in de vorm van ten minste één Lokale Afdeling. Er zijn Lokale Afdelingen in Wenen, Brussel, Kopenhagen, Helsinki, Parijs, Düsseldorf, Hamburg, Mannheim, München, Milaan, Lissabon, Ljubljana en Den Haag.

In Stockholm is er een Regionale Scandinavisch-Baltische Afdeling. Deze Afdeling gaat zaken uit Zweden, Estland, Letland en Litouwen behandelen. Daarnaast wijst elk van die landen instellingen aan waar zittingen in hun eigen land zullen plaatsvinden.

In Parijs en München en Milaan zijn de drie locaties van de Centrale Divisie gevestigd. In Luxemburg is een Hof van beroep gevestigd.

Een octrooi is een verbodsrecht. Men kan met een octrooi dus anderen beletten de uitvinding toe te passen, maar men heeft met het octrooi niet automatisch zelf het recht de geoctrooieerde uitvinding toe te passen. Het geoctrooieerde product kan bijvoorbeeld inbreuk maken op octrooien van derden, in welk geval het product niet vrij vermarkt kan worden. Het is aan te bevelen een ‘rechten van derden’-onderzoek te (laten) doen, om vast te stellen of het product mogelijk inbreuk maakt op andermans rechten.

In Duitsland zijn bedrijven verplicht de markt in de gaten te houden, wat onder meer inhoudt dat deze bedrijven de IE-rechten van derden die mogelijk relevant zijn voor hun eigen producten en werkwijzen, moeten identificeren en analyseren.

Afhankelijk van de rechtsvraag passen de gerechten van eerste aanleg en het Hof van beroep van het UPC het volgende recht toe:

– het Unierecht (de “Verordening betreffende het Unitair Octrooi” Verordening (EU) Nr. 1257/2012, en de “Verordening betreffende Vertalingen” Verordening (EU) Nr. 1260/2012);

– de Overeenkomst betreffende het Eengemaakt Octrooigerecht (UPC Overeenkomst);

– het Europees Octrooiverdrag (EOV);

– andere op octrooien van toepassing zijnde internationale overeenkomsten die bindend zijn voor alle Verdragsluitende Lidstaten (bijv. TRIPs).

In procedures voor het UPC speelt nationale wetgeving slechts een ondergeschikte rol.

In inbreukzaken ten aanzien van Europese of unitaire octrooien past het UPC de artikelen van de UPC Overeenkomst toe die betrekking hebben op directe inbreuk (artikel 25), indirecte inbreuk (artikel 26), beperking van de werking van een octrooi (artikel 27) en uitputting van rechten (artikel 29). Naar verwachting zal het Hof van beroep een belangrijke rol gaan spelen bij het duidelijk omschrijven van inbreuktoetsen ten aanzien van gelijkwaardigheid of indirecte inbreuk om harmonisatie tussen de bij het UPC aangesloten landen te bewerkstelligen.

Het kunnen aantonen dat de uitvinding werkt speelt een rol bij een aantal octrooieringsvereisten, met name nawerkbaarheid en inventiviteit. Nawerkbaarheid houdt in dat de uitvinding op zodanige wijze in de aanvraag moet zijn beschreven dat de vakman deze in de praktijk kan brengen. Hiervoor kan onder andere gebruik worden gemaakt van tekeningen en uitvoeringsvoorbeelden. Wanneer de inventiviteit berust op een bijzonder effect dan kan het ook nodig zijn om aan te tonen dat dit effect inderdaad bereikt wordt met de uitvinding. Ook hier kunnen uitvoeringsvoorbeelden van pas komen. Dergelijke voorbeelden worden vaak opgenomen in octrooiaanvragen op het gebied van de chemie en de life sciences. 

De geldigheid van een octrooi wordt beslecht door toepassing van de bepalingen van het EOV. Octrooieerbare uitvindingen, nieuwheid, inventiviteit en industriële toepasbaarheid zullen conform het EOV worden uitgelegd. Dit zal niet veel verschillen van de huidige praktijk.

Om te voldoen aan de voorwaarden voor octrooiering moet een vinding nieuw en inventief zijn ten opzichte van alles wat publiek bekend (openbaar) is. Een presentatie van een vinding zonder geheimhoudingsovereenkomst is dus in beginsel een openbaarmaking en kan dan octrooiering in de weg zitten.

Soms kan een geheimhoudingsovereenkomst impliciet zijn, bijvoorbeeld bij een interne presentatie binnen een bedrijf.

Bovendien bestaat in sommige landen, bijvoorbeeld de VS, een beperkte uitzondering voor de nieuwheidsschadelijkheid van een openbaarmaking door de uitvinder zelf. In die landen kan een uitvinder die zijn werk heeft gepubliceerd, nog gedurende een beperkte tijd (meestal tot een halfjaar of een jaar) na de openbaarmaking een aanvraag voor octrooi indienen. Deze tijd wordt ook wel  ‘grace period’ genoemd.  Voor Europese aanvragen zijn er een tweetal uitzonderlijke situaties waarvoor een ‘grace period’ bestaat:  (i) een openbaarmaking die het gevolg is van een evident misbruik jegens de aanvrager en (ii) een openbaarmaking op een daarvoor erkende tentoonstelling.

Wat precies als publieke presentatie wordt gezien en onder welke omstandigheden een beroep kan worden gedaan op een impliciete geheimhoudingsovereenkomst of op de ‘grace period’ is afhankelijk van de jurisdictie waarin octrooi is aangevraagd.

Op vraagstukken ten aanzien van eigendom, zoals zekerheidsrechten, contractuele licentieverlening, faillissementsprocedures, etc., en op vraagstukken ten aanzien van voorgebruik en verplichte licenties past het UPC het nationaal recht toe.

In principe ligt de inhoud van een aanvraag vast op het moment van indienen, en kan hieraan niets inhoudelijks worden toegevoegd. Dit heeft als doel derden te beschermen tegen het ontstaan van rechten ‘met terugwerkende kracht’, die niet voorzien waren op het moment van indienen. Wel is het mogelijk de octrooiconclusies te wijzigen na indiening, mits deze wijziging gebaseerd is op de inhoud van de aanvraag zoals ingediend. 

Het is wel mogelijk om tot een jaar na indiening van een octrooiaanvraag een vervolgaanvraag in te dienen. Daarin kan nieuwe informatie (‘materie’) worden opgenomen. Voor hetgeen al in de originele aanvraag (‘prioriteitsaanvraag’) beschreven is, kan dan een beroep worden gedaan op de indieningsdatum van die prioriteitsaanvraag (de prioriteitsdatum), terwijl voor de nieuwe informatie de feitelijke datum van indiening van de vervolgaanvraag als toetsingsdatum voor de octrooieringsvereisten zal gelden.

Deze vervolgaanvraag is dus een afzonderlijke aanvraag. In de praktijk wordt de combinatie van een prioriteits- en vervolgaanvraag gebruikt om de kansen op verlening te vergroten. Men kan de prioriteitsaanvraag indienen en door de octrooiverlenende instantie laten onderzoeken om een indruk te krijgen van welke bezwaren er mogelijk bestaan tegen verlening. Hiermee kan men rekening houden bij het opstellen van de (definitieve) vervolgaanvraag, bijvoorbeeld door het toevoegen van voorbeelden of het wijzigen van de tekst. Het is dan wel belangrijk zo goed mogelijk rekening te houden met wat sinds de indiening van de prioriteitsaanvraag is gepubliceerd.

De deadlines bij het UPC zijn kort, en al het bewijsmateriaal moet zo snel mogelijk worden ingediend (“front-loaded systeem”). Met het oog op het UPC vereisen bedrijfsstrategieën daarom grondige analyses ten aanzien van vrijheid van gebruik (‘freedom to operate’).

Duidelijk is dat het UPC en nationale rechtbanken sterk van elkaar verschillende procedurele regels hebben die met name van belang zijn voor de snelheid van de procedures. Daarnaast hebben de door hen genomen beslissingen een verschillende territoriale werkingssfeer.

Soms kan dit zinvol zijn, mits de aanvraag niet gepubliceerd is, en de uitvinding ook niet op andere wijze openbaar is gemaakt. Dan is namelijk de in de aanvraag weergegeven kennis niet in het publieke domein terecht gekomen.

Natuurlijk kan het zijn dat er tussen het indienen van de eerdere aanvraag en het nogmaals indienen andere publicaties zijn geweest. Zo kan het gebeuren dat de later ingediende aanvraag niet nieuw of niet inventief is, waar de eerder ingediende aanvraag dat wel zou zijn geweest. Later indienen vergroot nu eenmaal de kans op schadelijke eerdere publicaties.

De nationale rechters passen nationaal recht toe. Met de inwerkingtreding van het UPC kan de nationale wetgeving echter met het oog op harmonisatie worden gewijzigd. In Duitsland en Frankrijk zijn nieuwe regels over dubbele octrooiering van kracht geworden. Hierdoor is dubbele octrooibescherming voor een nationaal octrooi voor een en dezelfde uitvinding mogelijk, naast een unitair octrooi of een traditioneel Europees octrooi, zolang er bij de laatstgenoemde niet voor een opt-out is gekozen. In België worden de beperkingen van de rechten van octrooihouders, zoals de onderzoeksvrijstelling en kwekersvrijstelling, in overeenstemming met het UPC gebracht. Dit is om te voorkomen dat er voor octrooien waarbij voor een opt-out is gekozen een ander rechtstelsel geldt dan voor octrooien waarbij voor een opt-in is gekozen.

Hoewel het duidelijk is dat het UPC en nationale rechtbanken sterk van elkaar verschillende procedurele regels hebben die met name van belang zijn voor de snelheid van de procedures, en dat de door hen genomen beslissingen een verschillende territoriale werkingssfeer hebben, bestaat er minder zekerheid over het toepasselijke recht als er voor een opt-out wordt gekozen. De meningen onder deskundigen lopen uiteen over of een opt-out ten aanzien van de rechtsbevoegdheid van het UPC ook meteen een opt-out ten aanzien van het gehele UPC-recht inhoudt.

Het is in dat geval van groot belang de inbreuk te bewijzen. Als het een fysiek product betreft, dan zou bijvoorbeeld het product onderzocht moeten worden en vervolgens vergeleken met de conclusies in het octrooi. Het is raadzaam hierbij advies van een octrooigemachtigde in te winnen. Als er inbreuk wordt gemaakt op een werkwijze is zulk bewijs vaak moeilijker te achterhalen. Afhankelijk van de jurisdictie waarin inbreuk wordt vermoed, kunnen er echter juridische instrumenten bestaan om het achterhalen van bewijs te vergemakkelijken.

De Nederlandse wet voorziet bijvoorbeeld in de mogelijkheid van een bewijsbeslag, indien men aannemelijk kan maken dat er waarschijnlijk inbreuk gepleegd wordt, maar (meer) bewijs nodig heeft voor een inbreukprocedure. Het horen van getuigen behoort ook tot de mogelijkheden.

In Duitsland kan de vermeende inbreukmaker door de octrooihouder worden verzocht om documenten te overleggen en materie of werkwijzen te laten inspecteren die onderwerp zijn van het octrooi (§ 140c PatG). Hiertoe moet de vermeende inbreuk echter voldoende waarschijnlijk worden geacht. In eerste instantie kan dan een instemmingsverzoek of een waarschuwing worden gericht aan de vermeende inbreukmaker. In sommige gevallen maakt dit al een einde aan de mogelijke inbreukmakende handeling. In tweede instantie kan een inbreukprocedure worden gestart bij een Duitse regionale rechtbank met een octrooikamer.

België is een voorbeeld van een land waarin de mogelijkheid van beschrijvend beslag bestaat: hierbij kan een neutrale expert onderzoek doen in een productiefaciliteit van een vermeende inbreukmaker.

De octrooihouder, de exclusieve licentiehouder (tenzij de licentieovereenkomst anders bepaalt en nadat de octrooihouder vooraf in kennis is gesteld) en de niet-exclusieve licentiehouder (voor zover de licentieovereenkomst dit nadrukkelijk toestaat en nadat de octrooihouder vooraf in kennis is gesteld) hebben het recht zaken in te stellen bij het UPC.

Octrooien zijn vrij te raadplegen via websites zoals nl.espacenet.com, be.espacenet.com, worldwide.espacenet.com of www.google.com/patents. Bij het ontwikkelen van een nieuw product zou men via deze websites een uitgebreide studie kunnen doen naar welke rechten van derden er bestaan in het gebied waar men het nieuwe product wenst te vermarkten. Ook kan men bijhouden wat voor aanvragen er ingediend worden en beoordelen of deze relevant zijn voor de producten. Dit geeft een aardig beeld, maar het is ook mogelijk een professioneel ‘third party right’-onderzoek te laten uitvoeren door een onderzoeksspecialist die weet waar hij of zij moet kijken.

Nee. In een door een licentiehouder aanhangig gemaakte inbreukprocedure kan de geldigheid van een octrooi niet worden aangevochten bij het UPC als niet ook de octrooihouder partij in het geding is. Als een partij de geldigheid van een octrooi in een inbreukprocedure wenst te betwisten, zal deze partij een procedure tegen de eigenlijke octrooihouder bij het UPC moeten aanspannen.

De meeste landen hebben online een register waarin alle gepubliceerde aanvragen en verleende octrooien zijn geordend. In het register is ook zichtbaar of een aanvraag inmiddels verleend is, of wellicht geweigerd of teruggetrokken. Voor Europa is het register te vinden op  https://register.epo.org/regviewer. Verder biedt Espacenet (www.worldwide.espacenet.com/)  een breed overzicht van aanvragen en octrooien, uit de meeste landen ter wereld. Daar is ook voor veel landen informatie over de status van specifieke octrooirechten te vinden.

Nee. Alleen de houder van een exclusieve licentie heeft het recht procedures voor het UPC aanhangig te maken, mits de octrooihouder vooraf in kennis is gesteld, en tenzij de licentieovereenkomst anders bepaalt.

De houder van een niet-exclusieve licentie heeft niet het recht procedures voor het UPC aanhangig te maken, tenzij de licentieovereenkomst dit nadrukkelijk toestaat en de octrooihouder vooraf in kennis is gesteld.

De aanduiding ‘patent pending’ houdt in dat de producent van het betreffende product octrooi heeft aangevraagd op een uitvinding die op één of andere wijze met het product te maken heeft. Aangezien de gemiddelde octrooiverleningsprocedure al snel een aantal jaren kan duren, en fabrikanten niet hoeven te wachten met het vermarkten van hun vinding tot na de verlening van het octrooi, kan een product voorzien worden van de aanduiding ‘patent pending’. De producent wil zo laten zien dat het octrooi innovatief is, terwijl hij nog niet daadwerkelijk in het bezit is van een verleend octrooi. De aanvraag is namelijk nog in behandeling, oftewel ‘pending’.

Dat hangt helemaal af van de afspraken die men met het andere bedrijf maakt. In principe geldt dat beide partijen rechten hebben op de uitvinding(en) die voortvloeit (voortvloeien) uit het onderzoek dat men met een ander bedrijf doet. Men kan dan gezamenlijk octrooi aanvragen. Het is van belang van te voren na te denken over hoe beide partijen omgaan met de verleningsfase, waarin de formulering van de octrooiconclusies (claims) wordt vastgelegd. Wie heeft het laatste woord over de conclusies, mocht er verschil van inzicht zijn? Hoe worden de kosten verdeeld? Het is ook mogelijk dat men gezamenlijk een onderzoekstraject doorloopt, waarbij is afgesproken welk van beide partijen welke (delen van de) IE-rechten krijgt. Ook hier geldt dat het van groot belang is van tevoren vast te leggen wie waarop recht heeft.

Met een opt-out wordt een Europees octrooi aan de rechtsmacht van het UPC onttrokken. Dit betekent dat het huidige systeem, waarin alleen nationale rechters bevoegd zijn, wordt gehandhaafd en dat het UPC geen bevoegdheid bezit om zaken te behandelen met betrekking tot het Europese octrooi waarvoor voor een opt-out is gekozen. Indien u besluit dat juridische geschillen inzake inbreuk op en geldigheid van uw Europese octrooi(en) door nationale rechters behandeld moeten worden in plaats van door het UPC, dient  u een opt-outverzoek ten aanzien van uw huidige Europese octrooi(en) in te dienen. Het is niet mogelijk te kiezen voor een opt-out ten aanzien van een unitair octrooi.

Ook hiervoor geldt dat verschillende landen enigszins verschillende regels hebben rond wat mag en wat niet mag.

Voor Nederland sluit Artikel 53(3) van de Rijksoctrooiwet  1995 (ROW1995)  onderzoeksdoeleinden aan iets wat geoctrooieerd is uit van de beschermingsomvang van een octrooi; de onderzoeksvrijstelling. Wanneer iets ‘onderzoek’ is en onder deze vrijstelling valt, is vastgesteld in de rechtspraak. Zo is het doen van onderzoek niet voorbehouden aan wetenschappers, maar ook commerciële organisaties kunnen onderzoek doen. Over het algemeen geldt dat veel onderzoek, zoals onderzoek naar een nog onbekende toepassing of een verbeterde variant, onder de onderzoeksvrijstelling valt. Ook onderzoek naar de vraag of commerciële toepassing mogelijk is, valt over het algemeen onder de onderzoeksvrijstelling. Onderzoek voor het verkrijgen van een noodzakelijke marktregistratie valt meestal niet onder de onderzoeksvrijstelling. Het is aan te bevelen een specialist te raadplegen alvorens onderzoek op te starten waarvoor men denkt de onderzoeksvrijstelling nodig te hebben.

Voor België geldt dat Artikel XI.34 van het Wetboek van Economisch Recht toelicht welke bescherming niet verleend wordt door een octrooi. Lid b van dit artikel luidt: handelingen die op en/of met het voorwerp van de geoctrooieerde uitvinding worden verricht, voor wetenschappelijke doeleinden. Er mag dus onderzoek gedaan worden met een geoctrooieerde chemische stof, zolang dit research louter wetenschappelijk en dus niet voor commerciële doeleinden plaatsvindt. Dit is een specifiek voorbeeld van de bestaansreden van octrooien: de octrooihouder geniet commerciële monopolie in ruil voor het bekendmaken van zijn uitvinding. Dankzij deze bekendmaking kunnen niet-octrooihouders de kennis van die uitvinding gebruiken voor wetenschappelijke doeleinden.

Voor Duitsland geldt dat als de geoctrooieerde chemische stof kan worden aangekocht, onderzoek op en met de chemische stof kan worden uitgevoerd. Het octrooirecht is dan immers uitgeput. Verder staat § 11 nr. 2 van de octrooiwet handelingen voor experimentele doeleinden toe die betrekking hebben op het onderwerp van geoctrooieerde uitvindingen. Het doel van het experiment of onderzoek is niet beperkt; zowel een wetenschappelijk als een industrieel doel kan worden nagestreefd. In ieder geval is het raadzaam om een deskundige te raadplegen alvorens het onderzoek te starten.

Om uw Europees octrooi te onttrekken aan de rechtsmacht van het UPC, moet u een opt-outverzoek indienen bij het UPC. Het opt-outverzoek kan alleen namens alle octrooihouders worden ingediend. Uw gemachtigde bij het UPC kan een dergelijk verzoek voor u indienen. In dat geval zijn alleen de nationale rechtbanken bevoegd.

Een opt-outverzoek moet voor elk Europees octrooi afzonderlijk ingediend worden. U kunt er dus voor kiezen om bepaalde van uw Europese octrooirechten door middel van een opt-out aan het UPC te onttrekken en andere wel onder de rechtsmacht van het UPC te laten vallen.

De mogelijkheid om een opt-outverzoek in te dienen bestaat ook voor lopende Europese octrooiaanvragen, vanaf het moment van publicatie van de aanvraag door het Europees Octrooibureau.

Voor nieuwe octrooiaanvragen (aanvragen die zich nog in het prioriteitsjaar bevinden of aanvragen die nog moeten worden ingediend) kunt u overwegen om nationale aanvragen in te dienen in de van belang zijnde Europese landen, in plaats van een Europese octrooiaanvraag in te dienen. Of dit kostentechnisch of vanuit juridisch oogpunt interessant is, hangt af van de situatie.

Octrooien kunnen verleend worden voor uitvindingen die voldoen aan de eisen voor octrooieerbaarheid, waaronder nieuwheid, inventiviteit, en (industriële) toepasbaarheid. Voor een medicijn dat aan deze eisen voldoet kan een octrooi worden aangevraagd, ook voor nieuwe toepassingen van bestaande medicijnen. Echter, als de ontdekking slechts het mechanisme is op basis waarvan een bekend medicijn werkt in een bekende toepassing, dan zal die ontdekking als zodanig niet vatbaar voor octrooi zijn. Maar als het werkingsmechanisme tot een verbeterde vorm of verbeterde toepassing leidt, bijvoorbeeld een bijzondere doseringsvorm of een werkwijze om een medicijn te maken, dan kan daarin een octrooieerbare uitvinding schuilen.

Aan een opt-in of opt-out zijn geen officiële taksen verbonden.

Een IE-depot wordt soms gebruikt om later te kunnen bewijzen dat men op zekere datum bezit had van de in het depot weergegeven kennis. Als men geen octrooiaanvraag wil doen, maar ook niet het risico wil lopen dat een concurrent octrooi krijgt op een gelijksoortig product of proces, dan kan men het proces of product beschrijven en deponeren bij een notaris. Mocht men dan in de toekomst geconfronteerd worden met een octrooi van een concurrent, dan kan men bewijzen dat men deze kennis ook al had. Dit kan behulpzaam zijn in een inbreukzaak, wanneer men zich beroept op een recht van voorgebruik. Een depot kan ook behulpzaam zijn wanneer men met derden iets ontwikkelt, en later wil kunnen bewijzen welke kennis men al voor de samenwerking had. Een IE-depot is geen recht, maar eerder een bewijsstuk.

Een opt-out kan worden ingediend zowel voor als na de verlening van een Europees octrooi. Dit kan tot en met 1 mei 2030. Deze periode kan worden verlengd door de lidstaten.

Er zijn veel dingen om op te letten, met name bij licenties. Bij verkoop spreekt men de voorwaarden af, en dan moet men zorgen voor correcte overdracht. Daar kan veel bij mis gaan, maar in principe betreft het een procedurele handeling.

Bij licenties ligt het ingewikkelder: wil men het hele octrooi licentiëren, of slechts een gedeelte? Voor het hele gebied of de hele loopduur, of met een geografische dan wel tijdelijke beperking? De voorwaarden kunnen ook sterk verschillen: men kan een vast bedrag afspreken, maar ook werken met een percentage van de bereikte omzet, de hoeveelheid geproduceerde waren, en allerlei andere voorwaarden, alleen of in combinatie. Daarnaast is het van groot belang dat de afspraken goed worden vastgelegd. Het is sterk aan te bevelen hierbij een specialist in te schakelen.

Dan bezit het UPC rechtsmacht ten aanzien van alle rechtszaken met betrekking tot inbreuk op of geldigheid van unitaire octrooien, alsmede alle nationaal gevalideerde Europese octrooien en ’aanvullende beschermingscertificaten (ABC‘s) in landen die de UPC Overeenkomst hebben bekrachtigd. Gedurende een overgangsperiode van 7 jaar vanaf 1 juni 2023 kan met betrekking tot een Europees octrooi of ABC wel nog steeds een inbreuk- of nietigheid/ongeldigheidsvordering bij een nationale rechtbank worden ingesteld (Artikel 83 UPC Overeenkomst). Gedurende de overgangsperiode delen beide rechtbanken dus rechtsbevoegdheid, wat betekent dat partijen forumkeuze hebben en hun zaak voor een van beide rechtbanken kunnen laten behandelen en beslechten. Gedurende deze overgangsperiode kunnen houders van een Europees octrooi of ABC deze aan de exclusieve rechtsbevoegdheid van het UPC onttrekken door middel van een opt-out; een opt-out kan worden ingediend tot 1 mei 2030. In dat geval bezitten de nationale rechtbanken exclusieve rechtsbevoegdheid. Tijdens de overgangsperiode hebben de octrooihouders dus de keuze of zij een inbreukmaker voor een nationale rechtbank of voor het UPC zullen dagen. Omgekeerd kan een derde een nietigheidsprocedure hetzij bij het UPC hetzij bij een nationale rechtbank aanhangig maken.

Het opt-outverzoek kan op elk moment tijdens de looptijd van het octrooi worden ingediend, maar alleen gedurende de overgangsperiode tot 1 mei 2030.  Mocht u een opt-out overwegen, dan is het belangrijk om te weten dat een opt-outverzoek niet meer kan worden ingediend indien een derde partij een vordering ten aanzien van uw Europese octrooi bij het UPC heeft ingesteld. Ook is het niet meer mogelijk een opt-out in te trekken (om weer onder de rechtsmacht van het UPC te komen) als er bij een nationale rechtbank een vordering is ingesteld ten aanzien van een EP-octrooi waarvoor voor een opt-out is gekozen. Mocht een concurrent dus op de eerste dag dat het nieuwe gerecht aan de slag gaat een nietigheidsprocedure bij het UPC aanhangig maken, dan kunt u niet langer kiezen voor een opt-out.

In Nederland kunnen bedrijven die winst behalen met R&D-projecten, gebruikmaken van de zogeheten innovatiebox. Deze innovatiebox is in feite geen aparte box, maar een vrijstelling van 80% van de innovatiewinst. Het is van toepassing op winsten en verliezen uit zelf voortgebrachte immateriële activa die met WBSO (Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk, een fiscale regeling voor research & development) zijn voortgebracht. Denk hierbij aan royalty’s, licenties, winst bij verkoop van het intellectueel eigendom, maar ook: een deel van de verkoopprijs van een product of dienst waarin de innovatie is opgenomen. Grotere ondernemingen zullen behalve WBSO ook een octrooiportefeuille nodig hebben om gebruik te kunnen maken van de innovatiebox.

Wat België betreft, dat kent een aantal federale en gewestelijke steunmaatregelen met betrekking tot octrooien. Enerzijds kan voor de ontwikkeling van een uitvinding een subsidie verkregen worden. Dit kan via de KMO-portefeuille in Vlaanderen, via de cheques-entreprises in Wallonië of via de Innovation Voucher uitgereikt door Innoviris in Brussel. Deze subsidies kunnen ook al in het stadium van het aanvragen van een octrooi beschikbaar worden gesteld.

Anderzijds worden de inkomsten voortvloeiend uit een octrooi deels vrijgesteld van (winst)belasting voor een onderneming met een Belgische R&D-entiteit, waarbij het octrooi toerekenbaar is aan deze Belgische entiteit. Deze inkomsten zijn bijvoorbeeld royalty’s, licenties, winst bij verkoop van het intellectueel eigendom maar ook: een deel van de verkoopprijs van een product of dienst waarin de geoctrooieerde innovatie is opgenomen. Deze vrijstelling van belasting kan oplopen tot 85% procent van de inkomsten. De exacte berekening is vrij complex en hangt van veel factoren af, hiervoor kan men het beste een expert raadplegen.

Ja, het is mogelijk om de opt-out in te trekken. Dit wordt ook wel een opt-in genoemd. Zodra u echter kiest voor een opt-in door een opt-out in te trekken, is het daarna niet meer mogelijk om voor dat octrooi weer voor een opt-out te kiezen.

Nee. Een opt-out geldt ten aanzien van alle UPC-landen waarvoor het Europese octrooi is verleend of die in de aanvraag zijn aangewezen.

Ja. Bij de indiening van het opt-outverzoek zal echter een verklaring van houderschap moeten worden overgelegd. Daarin moet staan aangegeven dat de persoon die de opt-out indient maar die niet staat ingeschreven, de octrooihouder of aanvrager is of de persoon die krachtens de wet van iedere overeenkomstsluitende lidstaat gerechtigd is tot inschrijving als houder of aanvrager en derhalve het recht heeft het opt-outverzoek in te dienen.

In dat geval wordt uw eerdere opt-outverzoek als ingetrokken beschouwd. De Griffier zal de intrekking van de opt-out in het register inschrijven, waarmee u heeft gekozen voor een opt-in per de datum van registratie van de eenheidswerking. Hierdoor is het onmogelijk geworden om daarna nog een opt-outverzoek voor het octrooi in te dienen.

Nee. Indien ten aanzien van een octrooi of aanvraag een procedure bij een nationale rechtbank is ingesteld voordat de intrekking van de opt-out werd geregistreerd, heeft de intrekking geen werking ten aanzien van dat octrooi of die aanvraag. Het maakt daarbij niet uit of de procedure nog loopt of afgerond is. Een opt-in is derhalve niet langer mogelijk.

De procedure voor het aanvragen, onderzoeken en verlenen van Europese octrooien voor het Europees Octrooibureau (EOB) blijft ongewijzigd.

Een Europese octrooiaanvraag wordt ingediend bij het EOB, en het onderzoek wordt door het EOB uitgevoerd. Zodra het Europese octrooi is verleend, kan het Europese octrooi als unitair octrooi worden ingeschreven door het indienen van een verzoek om eenheidswerking. Europese octrooien die zijn verleend na 1 juni 2023 komen in aanmerking.

Na verlening van het Europese octrooi heeft u slechts 1 maand de tijd om het verzoek om eenheidswerking in te dienen. Het verzoek moet bij het EOB worden ingediend. Deze termijn kan niet worden verlengd. Indien het verleende octrooi in het Engels is opgesteld, dient binnen diezelfde termijn een vertaling van het gehele octrooischrift in een andere EU-taal te worden ingediend. Indien het verleende octrooi in het Duits of Frans is opgesteld, moet daarnaast een Engelse vertaling worden ingediend. Als het verzoek om eenheidswerking niet binnen de termijn van 1 maand wordt ingediend, kan het Europese octrooi geen unitair octrooi worden. Het niet indienen van de vertaling is een herstelbare tekortkoming in het verzoek.

Voor Europese octrooien die na 1 juni 2023 zijn verleend, kan de octrooihouder kiezen voor registratie als een unitair octrooi in plaats van validatie in de aangesloten landen. Op die manier is het octrooi onmiddellijk geldig in alle UPC-landen. Opgemerkt moet worden dat het unitair octrooi niet in de gehele EU werking heeft, aangezien een aantal EU-landen niet bij het UPC aangesloten is. Afzonderlijke nationale validatie blijft dus nodig voor bij het EOV aangesloten landen die geen EU-lid zijn of die geen UPC-land zijn. Dit betreft de landen Albanië, Cyprus, Griekenland, Hongarije, IJsland, Ierland, Kroatië, Monaco, Noord-Macedonië, Noorwegen, Polen, Roemenië, San Marino, Servië, Slowakije, Spanje, de Tsjechische Republiek, Turkije, het Verenigd Koninkrijk en Zwitserland/Liechtenstein.

Een belangrijk verschil heeft betrekking op de instandhoudingstaksen. Voor een Europees octrooi dat geen unitair octrooi is, geldt dat jaarlijks aan ieder afzonderlijk nationaal octrooibureau een instandhoudingstaks dient te worden voldaan als het octrooi (zowel met als zonder opt-out) in stand gehouden moet worden. Voor een unitair octrooi geldt daarentegen dat er jaarlijks slechts één enkele instandhoudingstaks hoeft te worden voldaan.

Dat hangt af van het aantal landen waarin u anders uw octrooi zou hebben gevalideerd. Octrooihouders met zakelijke belangen in slechts enkele Europese landen hebben minder voordeel bij een unitair octrooi dan octrooihouders met zakelijke belangen in de gehele Europese Unie.

De aanloopkosten van een unitair octrooi omvatten transactiekosten van dienstverleners alsmede de vertaalkosten (gedurende een overgangsperiode tot 1 juni 2035). Voor verzoeken om eenheidswerking zijn geen officiële taksen aan het EOB verschuldigd. Een belangrijke kostenfactor van het unitair octrooi is echter de jaarlijks aan het EOB verschuldigde instandhoudingstaks. Alleen kijkend naar de instandhoudingstaksen, dan zien we dat deze door het EOB zijn vastgesteld op een prijsniveau dat overeenkomt met een bundeling van de jaartaksen die verschuldigd zijn in de vier landen waar in 2015 de meeste Europese octrooien werden gevalideerd (Duitsland, Frankrijk, Nederland en het Verenigd Koninkrijk). Nu het Verenigd Koninkrijk niet langer meedoet, en de nationale instandhoudingstaksen nog steeds aan het VK verschuldigd zijn indien een octrooi in deze top-4 landen gevalideerd en in stand gehouden moet worden, volgt daaruit dat de optie voor een unitair octrooi iets duurder is dan voor het totaal van alle nationale validaties.

Het voordeel is echter dat de combinatie van een unitair octrooi het mogelijk maakt deze centraal te handhaven in nog eens 14 andere EU-lidstaten, zonder bijkomende kosten. Aangezien nationale validatietaksen verwaarloosbaar zijn, terwijl het bedrag van de instandhoudingstaksen met bijbehorende transactiekosten voor meerdere landen behoorlijk kan oplopen, levert het unitair octrooi een kostenbesparing op zodra een Europees octrooi in ten minste 4 bij het UPC aangesloten EOV-lidstaten gevalideerd zou zijn (bijvoorbeeld Frankrijk, Duitsland, Nederland en Italië). Bij elkaar opgeteld over de 20-jarige looptijd van een unitair octrooi bedragen de instandhoudingstaksen ongeveer € 35.500. Ter vergelijking: het totale bedrag van alle instandhoudingstaksen over dezelfde periode voor een bundel nationale octrooien in alle 17 UPC-lidstaten zou uitkomen op meer dan € 100.000.

Nee. Het unitair octrooi is een enkelvoudige (ondeelbare) rechtstitel die in alle UPC-landen werking heeft. Dit houdt in dat het unitair octrooi niet kan worden overgedragen voor de afzonderlijke landen. Het kan ook niet ten aanzien van bepaalde UPC-landen beperkt, ingetrokken of opgegeven worden. U kunt echter wel een licentie verstrekken ten aanzien van een aantal of alle UPC landen.

Nee. Het gebied waarin uw unitair octrooi geldig is, staat vast op het moment waarop uw verzoek om eenheidswerking van uw pas verleende Europese octrooi bij het EOB wordt geregistreerd. Uw unitair octrooi heeft effect in de landen die de UPC Overeenkomst op dat moment hebben bekrachtigd. De territoriale dekking van uw unitair octrooi blijft gedurende de gehele looptijd ervan ongewijzigd, ongeacht eventuele latere bekrachtigingen van de UPC Overeenkomst na de registratiedatum van de eenheidswerking door het EOB. Er zal derhalve geen uitbreiding plaatsvinden van de territoriale dekking naar andere lidstaten die de UPC Overeenkomst na die datum bekrachtigen.