Vanaf 1 januari 2017 wordt er in Nederland op een nieuwe manier geprocedeerd. De nieuwe regels worden gefaseerd, per rechtbank ingevoerd. Vereenvoudiging en digitalisering zijn daarbij het uitgangspunt. Een korte toelichting op de belangrijkste veranderingen.
In het burgerlijk procesrecht vervalt het onderscheid tussen dagvaardingsprocedures en verzoekschriftprocedures. In eerste aanleg komt er een basisprocedure waarbij alle civiele procedures worden gestart door het digitaal indienen van een verzoek of vordering bij de rechtbank. Als het een verzoek betreft, dan bezorgt de rechtbank dat bij belanghebbenden. In geval van een vordering ontvangt de indiener een oproeping van de rechtbank, die hij binnen twee weken moet bezorgen bij de wederpartij. Een deurwaarder is niet meer nodig, dit kan via post of mail. Voor de nieuwe rechtspraak komt er een digitaal portaal (‘Mijn Rechtspraak’); alle procedures verlopen via dit portaal.
Digitale ronde
De basisprocedure van de behandeling bestaat uit één schriftelijke ronde voor beide partijen, gevolgd door een mondelinge behandeling en een uitspraak die ook digitaal beschikbaar is. Partijen moeten hun argumenten en stukken zoveel mogelijk direct inbrengen bij de digitale ronde. Het is daarom belangrijk om in een vroeg stadium van een conflict een advocaat te raadplegen, zodat er genoeg tijd is om processtukken voor te bereiden en bewijs te verzamelen.
Mondelinge behandeling
De mondelinge behandeling vormt de kern en vaak het sluitstuk van de nieuwe basisprocedure. Na de mondelinge behandeling doet de rechter vervolgens een uitspraak. Daartoe informeert hij partijen voor de zitting over de invulling die hij aan de mondelinge behandeling wil geven. De mogelijkheden lopen uiteen. Er kan een mondelinge toelichting van partijen worden gevraagd of er kunnen getuigen of deskundigen worden gehoord met bijvoorbeeld geluids- of video-opnames. Maar ook een poging om partijen te laten schikken is een optie.
Vrijheid
De rechter krijgt meer vrijheid om niet alleen op de zaak zelf in te gaan, maar ook op een eventueel onderliggend conflict. De partijen krijgen tijdens zo’n behandeling zelf de gelegenheid hun standpunten toe te lichten en te reageren op de beweringen van de wederpartij. Het pleidooi zoals we dat nu kennen, komt te vervallen. Hoewel de basisprocedure in het overgrote deel van de zaken zal worden gevolgd, is er ruimte voor maatwerk. Zo kan een rechter besluiten af te wijken van de basisprocedure door stappen over te slaan of juist toe te voegen.
Snellere procedures
Ten slotte worden de procestermijnen aangescherpt. Doel is de (door)looptijd van procedures te verkorten. Een verzoek tot uitstel zal dan ook niet makkelijk worden gehonoreerd. In beginsel vindt de mondelinge behandeling plaats binnen vijftien weken na de start van een procedure. Processtukken moeten uiterlijk tien dagen voor de zitting zijn ingediend. Na de mondelinge behandeling volgt in principe binnen zes weken (kanton: vier weken) een uitspraak. Dit kan nog sneller: rechters kunnen ook direct na de mondelinge behandeling uitspraak doen.
Heeft u vragen of wilt u meer weten over de veranderingen? Neem dan contact op met: Annelies de Bosch Kemper-de Hilster (a.deboschkemper@vo.eu)