Patent of octrooi aanvragen: hoe werkt het?

Inhoudsopgave

• Soorten intellectuele eigendomsrechten
• Geheimhouding of patenteren
• Doel van een octrooi of patent
• Vereisten voor een octrooi of patent aanvragen
• Proces voor een octrooi of patent aanvragen
• Wat kost een patent?
• Veelgestelde vragen

Soorten intellectuele eigendomsrechten

Er bestaan verschillende soorten intellectuele eigendomsrechten (IE). Het octrooirecht, ook wel patentrecht genoemd, beschermt een uitvinding op een technisch proces of product voor maximaal 20 jaar. Het is een verbodsrecht; anderen mogen (zonder uw toestemming) uw uitvinding niet maken, gebruiken, verkopen, verhuren of leveren.

Het merkenrecht beschermt merken die geregistreerd zijn in het merkenregister. Hier kunt u diverse uitvoeringen vastleggen, zoals het woordmerk, beeldmerk, vormmerk, maar ook geluiden en zelfs geuren kunnen een merk vormen.

Via het modellenrecht wordt het uiterlijk (zoals patronen en 3D-vormen) van nieuwe en unieke ontwerpen en producten beschermd. Binnen de Europese Unie is registratie mogelijk tot twaalf maanden na de eerste onthulling van een model.

Geheimhouding of patenteren

In de keuze tussen een patent aanvragen en geheimhouding van uw innovatie, zijn er vier zaken belangrijk:

• Kúnt u het geheim houden? Soms is geheimhouding niet mogelijk, bijvoorbeeld als de innovatie een paperclip is met een speciale vorm, die voor iedereen zichtbaar is.
• Is het na te maken? Zo is Coca-Cola heel goed in staat door middel van geheimhouding te voorkomen dat het recept gereproduceerd wordt.
• Is het te octrooieren? De innovatie moet voldoen aan de vereisten voor octrooiering.
• Is de levenscyclus van de innovatie lang genoeg? Het duurt enige tijd voordat het patent verleend wordt. Als de economische levensduur van de innovatie korter is dan de tijd die nodig is om het patent te verkrijgen, dan is patenteren in de meeste gevallen – vanuit economisch perspectief – niet interessant.

Doel van een octrooi of patent

Door strategisch om te gaan met uw intellectuele eigendom, versterkt u uw positie en laat u uw innovatie optimaal renderen. Het voorkomt dat anderen met uw technologie aan de haal gaan; een patent biedt bescherming tegen misbruik door anderen. Daarnaast versterkt een patent niet alleen uw concurrentiepositie, het maakt u ook aantrekkelijker voor partners en investeerders doordat het hun meer zekerheid biedt. Bovendien brengt intellectuele eigendom de mogelijkheden voor waardevermeerdering door licenties of verkoop met zich mee. Zo creëert u zekerheid in een fase waarin het er voor uw bedrijf op aan komt.

Vereisten voor een octrooi of patent aanvragen

Wilt u een patent aanvragen? Dan moet uw uitvinding aan een drietal vereisten voldoen: nieuwheid, inventiviteit en industriële toepasbaarheid.

Nieuwheid:
Dit houdt in dat uw uitvinding vóór de indiening van de patentaanvraag nergens ter wereld openbaar is gemaakt. Ook niet door uzelf. Het nieuwheidsvereiste is doorgaans geen hele grote barrière en niet alle aspecten van een uitvinding hoeven nieuw te zijn. Een combinatie van bekende zaken of een slimme keuze zou uw uitvinding al nieuwheid kunnen verschaffen. Als u goed over uw uitvinding heeft nagedacht, is er vaak al een nieuw aspect aan te wijzen.

Inventiviteit:
Dit betekent dat uw uitvinding niet voor de hand ligt. De vraag of een uitvinding inventief is, wordt vaak beoordeeld aan de hand van de vraag of de uitvinding een verbetering brengt ten aanzien van wat al bekend is. Bijvoorbeeld doordat het een probleem oplost waarvoor de oplossing voor een gemiddelde vakman niet voor de hand lag. Stelt u zich bijvoorbeeld een wereld voor waarin sinds jaar en dag stoelen bekend zijn met precies vier poten, maar niet met minder dan vier poten. Deze stoelen hebben het probleem dat ze wiebelen. Nu heeft u gevonden dat het wiebelprobleem wordt opgelost, niet door extra stabiliseringselementen toe te voegen, maar door er juist één poot vanaf te halen. Dat zou (in die fictieve wereld) wel eens een octrooieerbare uitvinding kunnen zijn.

Industriële toepasbaarheid:
Dit wil zeggen dat de uitvinding gemaakt of toegepast moet kunnen worden in de industrie of nijverheid. Over het algemeen is dit een lage barrière en voldoen vrijwel alle technische uitvindingen die commercieel toepasbaar zijn aan dit vereiste.

Het proces voor een patent aanvragen

Bekijk eerst onderstaande video eens waarin we de procedure voor het aanvragen van een patent uitleggen:

Patentprocedures lijken vaak ingewikkeld en kostbaar. De route met de drie fasen die hieronder wordt geschetst spreekt velen aan, omdat we daarmee de kosten uitstellen en opties openhouden. Het is de meest gangbare weg naar octrooibescherming.

Fase 1 – Prioriteitsaanvraag
Een eerste stap van het aanvragen van een patent is de prioriteitsaanvraag, ook wel premier depot genoemd. In deze fase adviseert uw octrooigemachtigde, op basis van uw doelstellingen, over de aanvraagstrategie. Vervolgens stelt hij of zij op basis van uw wensen de prioriteitsaanvraag op. Een belangrijk moment, omdat deze bepalend is voor uw octrooirechten. De datum waarop we de aanvraag indienen geldt als prioriteitsdatum voor het octrooi, dat maximaal 20 jaar geldig is. Alles wat na deze prioriteitsdatum gepubliceerd wordt heeft geen invloed op de geldigheid van uw octrooi. Na ongeveer acht maanden ontvangt u een nieuwheidsrapport. Samen met de octrooigemachtigde bespreekt u de vervolgstappen om uw octrooiaanvraag sterker te maken. De prioriteitsaanvraag mag tekstueel aangepast worden, maar inhoudelijk mag er niets aan worden toegevoegd.

Fase 2 – Internationale fase
Inhoudelijke zaken toevoegen kan wél in een eventuele vervolgaanvraag, die uiterlijk twaalf maanden na de prioriteitsdatum ingediend moet zijn. Vaak is dit een internationale aanvraag, ook wel PCT’er genoemd. Hierin kunt u nieuwe uitvoeringsvormen, voorbeelden en zelfs nieuwe ideeën toevoegen. Voor deze toevoegingen geldt een eigen, en dus latere, prioriteitsdatum. Anders dan de naam doet vermoeden, leidt een internationale aanvraag niet tot een internationaal octrooi, maar geeft deze wel de mogelijkheid om uiteindelijk in vrijwel de hele wereld octrooirechten te vestigen. Het is tevens een manier om tijd te kopen en kosten uit te stellen, omdat u nu nog geen keuze hoeft te maken voor de landen waarin u een octrooi wilt hebben. Na achttien maanden worden de aanvraag en het nieuwheidsrapport gepubliceerd.

Fase 3 – Nationale / regionale fase
Uiterlijk twee en een half jaar na de prioriteitsdatum moet u kiezen in welke landen u een octrooi wilt hebben. Onze octrooigemachtigde adviseert u bij het maken van deze keuze. Wilt u bijvoorbeeld in meerdere Europese landen een octrooi aanvragen? Dan is een Europese octrooiaanvraag interessant. Het Europees Octrooibureau beoordeelt dan de nieuwheid, inventiviteit en industriële toepasbaarheid van uw uitvinding. Uw octrooigemachtigde heeft in deze fase vaak overleg met deze instantie om uw aanvraag zo soepel mogelijk door het proces te loodsen. Na gemiddeld twee jaar is uw Europees octrooi een feit. Hierna volgt validatie in de landen zelf, waarna u jaarlijks per land instandhoudingskosten betaalt.

Wat kost een patent?

Gemiddeld kost het verkrijgen van een patent in Nederland en België ongeveer € 8.000; voor Duitsland is dit € 14.000. Hiervoor werkt een octrooigemachtigde, op basis van uw doelstelling, de aanvraagstrategie uit en wordt de patentaanvraag opgesteld en ingediend. Het uiteindelijke bedrag is afhankelijk van uw doelstellingen en de complexiteit van uw uitvinding. Wilt u bijvoorbeeld in meerdere Europese landen een patent? Dan wordt gewoonlijk een Europees patent aangevraagd en vervolgens na verlening per land gevalideerd. Dat is doorgaans voordeliger dan aparte verleningsprocedures per land. 

Een Europese octrooiverleningsprocedure kost gemiddeld circa € 20.000 tot aan de verlening, waarna de validatiekosten gemiddeld circa € 1.000 per land bedragen (globale schattingen). In landen buiten Europa kunnen de kosten voor het verkrijgen en in stand houden van een patent heel erg uiteenlopen. Dit heeft onder andere te maken met de vertalingsvereisten, lengtes van procedures en complexiteit van de uitvinding. Verder betaalt u instandhoudingskosten voor het in stand houden van uw octrooirechten.