XVIVO Perfusion

Het aantal organen dat getransplanteerd wordt in Nederlandse ziekenhuizen neemt flink toe: met 15% in 2018. De stijging is onder meer te danken aan de orgaanperfusiemachine van het Groningse bedrijf XVIVO Perfusion (voorheen bekend als Organ Assist). De afgelopen jaren ontwikkelde oprichter Arjan van der Plaats met zijn team diverse varianten van de machine, en vroeg hij hiervoor octrooi aan. “Hiermee kunnen we organen die voorheen werden afgekeurd testen, en vaak tóch transplanteren. Actief beheer van intellectueel eigendom (IE) heeft zeker bijgedragen aan het succes.”

Het is 1999 als Arjan van der Plaats tijdens zijn promotieonderzoek aan het UMCG in Groningen op het idee komt voor een machine, waarmee hij uitgenomen organen kan doorspoelen met bloed: orgaanperfusie. Samen met zijn hoogleraar begint hij het bedrijf Organ Assist. In 2020 bundelen het Zweedse bedrijf XVIVO Perfusion AB en Organ Assist hun krachten en gaan ze verder onder de naam XVIVO Perfusion. Bij de aanvraag van het eerste octrooi – voor een leverperfusiesysteem – roepen ze de hulp in van de octrooigemachtigden van V.O.

“Belangrijk onderdeel van de beschreven methode is het gebruik van twee pompen, waarbij de ene continu pompt en de andere pulserend,” vertelt Van der Plaats. “Zo bootsen we de hartslag na.” Ook voor een tweede machine – voor het doorspoelen van de nieren – wordt een octrooi aangevraagd, deze keer voor ‘slimmigheden’ in het ontwerp. “Daardoor hoeven chirurgen bijvoorbeeld niet meer handmatig de bloedvaten aan de pomp te koppelen.”

Slimme octrooistrategie

De derde stap is een toepassing waarmee de organen al doorspoeld kunnen worden wanneer ze nog in het lichaam van de overleden donor zitten. “Bijzonder is dat we daarbij ook de behandeling konden octrooieren. Normaal gesproken kan dat niet: elke patiënt moet toegang hebben tot een medische behandeling. Maar de adviseurs van V.O. merkten op dat we een orgaan behandelen, en geen patiënt. Dat soort juridische vakkennis hebben wij als bedrijf zelf niet.”

Van der Plaats wordt regelmatig verrast door het advies van de adviseurs van V.O. “Ik kom vaak met een gerichte aanvraag. Wat me opvalt is dat ze die niet gewoon opschrijven, maar erop doorvragen, en verkennen wat nog meer octrooieerbaar kan zijn. Zo zorgen ze ervoor dat het octrooi ook toekomstige ontwikkelingen van het concept afdekt.”

‘Actief IE-beheer heeft zeker bijgedragen aan het succes.’

Arjan van der Plaats – XVIVO Perfusion

Investeerders over de brug

Meer innovaties en patenten volgden, en actief beheer van intellectueel eigendom heeft een belangrijke plek gekregen in de bedrijfsvoering. “We zijn een echt R&D-bedrijf: de basis is onze kennis en expertise. Die moeten we beschermen om ze tot waarde te kunnen brengen. Bovendien is de eerste vraag van onze investeerders altijd: is je techniek al beschermd? Anders kan een concurrent het zo namaken. Dan komt een investeerder echt niet over de brug.”

Mede dankzij de octrooien gaat het ze voor de wind, met een unieke serie producten en een wereldwijd leidende positie op het gebied van orgaanperfusieMensen worden steeds ouder en hebben vaker diabetes of overgewicht. De kwaliteit van beschikbare organen neemt daardoor af. Door een orgaan te doorspoelen met een perfusiemachine, en het zo te voorzien van voeding en zuurstof, gaat er minder kwaliteit verloren. Bovendien kunnen artsen een orgaan met zo’n machine testen buiten het lichaam. Zo kunnen veel organen die in het verleden werden afgekeurd na een goede test alsnog gebruikt worden. Dankzij orgaanperfusie komen er dus meer organen beschikbaar voor transplantatie, in 2018 nam het aantal toe met 15%Dat brengt weer nieuwe uitdagingen met zich mee. “Na tweeënhalf jaar moet de wereldwijd geldende patentaanvraag worden voortgezet in nationale fases. Dat doen we alleen in landen waar voldoende klanten zitten. Ook daarbij neemt V.O. het voortouw. Wij zeggen weleens: V.O. is onze octrooi-afdeling.”