Klantcases

Kennis delen

“We slaan in 2024 echt een andere richting in en willen daarmee een basis leggen voor de toekomst”, zegt Xiaodong Scherpbier, Team Manager van Eco-Runner Team Delft. “Alle kennis die we sinds 2006 in de wedstrijden hebben opgedaan, zetten we in om te laten zien dat een auto op waterstof veilig kan zijn; dat je een ‘straatlegale’ auto kunt bouwen. We willen dat iedereen begrijpt waarom we zo snel en efficiënt zijn. Het delen van onze kennis met het publiek maakt ons verhaal nog sterker.”

Openbaar maken

Eco-Runner wil met hun ambitie impact maken. Scherpbier: “We willen onze kennis niet geheimhouden, zoals bij een wedstrijd, maar juist openbaar maken. Want daarmee zwengelen we de ontwikkeling van waterstofauto’s verder aan. Dat geldt voor 2024. Voor de volgende jaren wordt dat weer anders. Daarom willen we nu al kennis vergaren over bescherming van ons intellectueel eigendom.”

Inzicht in intellectueel eigendom

V.O. ondersteunt Eco-Runner bij tal van (juridische) vragen. “We praten dus niet alleen over octrooien aanvragen, maar geven het team inzicht in alles wat te maken heeft met intellectueel eigendom”, zegt Levi Verhage, trainee bij V.O. “Het is erg leuk om met zo’n gedreven team studenten samen te werken. Voor het team zoeken we uit welke technologie al beschermd is. Zo vinden zij niet per ongeluk iets uit wat al geoctrooieerd is. En we kijken bijvoorbeeld mee met contracten die zij sluiten met partners.” Eco-Runner is blij met die ondersteuning. Scherpbier: “Zelf hebben we die kennis niet in huis, dus dan is het fijn als een sponsor daar alles over weet.”

Open en betrokken

De samenwerking is nog pril. Ondanks dat, voelt Tim Deutman, manager Partnerships, zich nu al gesteund. “Het is tot nu toe al een hele open en betrokken samenwerking. We hebben met sommige contracten al hulp gekregen.” Levi Verhage is namens V.O. het aanspreekpunt van Eco-Runner Team Delft en stimuleert het team vooral om gebruik te maken van de expertise bij V.O. “Vraag alles, je kan niet alleen bij ons aankloppen als je zelf een grote uitvinding doet. Zelfs al denk je dat je maar een kleine vraag hebt, bijvoorbeeld over een contract. Of hoe het zit met een bepaald octrooi dat iemand anders heeft. En als ik het antwoord niet weet dan zoek ik iemand uit de organisatie die wel kan helpen. Het zou toch mooi zij de eerste waterstofauto de weg op kunnen krijgen in Nederland!”

De onderneming is de enige in Delft overgebleven producent van Delfts Blauw sinds de 17e eeuw. Het begon in 1653 met de oprichting van aardewerkfabriek ‘De Porceleyne Fles’ en vandaag de dag produceert Royal Delft het Delfts Blauw nog steeds volgens de authentieke methode. Haar merk is over de jaren uitgegroeid tot luxemerk.

Traditie en vernieuwing

Royal Delft is, wat betreft de fabricage, vooral gericht op het in stand houden en doorontwikkelen van het eeuwenoude ambacht en daarmee het cultureel erfgoed van Nederland. Henk Schouten, CEO van Royal Delft: “Wij vertellen enerzijds een historisch verhaal aan onze bezoekers in ons museum en we produceren authentiek Delfts Blauw. Anderzijds maken we ook nieuwe ontwerpen voor exclusieve collecties die ook onmiskenbaar het eigen stempel van Royal Delft dragen. We ontwikkelen ons daarmee meer naar een premiummerk. Daarbij zoeken we de samenwerking op met gerenommeerde, internationale merken in andere branches; bijvoorbeeld luxe mode labels en interieurdesignmerken. We willen daarmee een nieuw publiek aanspreken en zo onze bekend-heid vergroten en de kracht van ons merk optimaal benutten.”

Scherpe keuzes

Tradities staan hoog in het vaandel bij het bedrijf. Maar innoveren zit sinds 1653 net zo goed in het bloed. Schouten: “We zijn voortdurend op zoek naar productinnovaties, waarbij we de inspira-tie uit de geschiedenis halen. En omdat een innovatieve onderneming vaak wordt nagevolgd, is het voor ons essentieel dat onze merkenrechten goed beschermd zijn. V.O. ondersteunt ons daar al jaren bij.”

Raquel Alvarez is Europees merken- en modellengemachtigde bij V.O.: “Wij beheren de IE-portefeuille en adviseren over hun merkenregistratiebeleid. Onlangs hebben we in goed overleg de trademark policy aangescherpt. Daardoor is er nu een sterke strategie die een goede bescherming biedt voor alle bedrijfsactiviteiten.”

Schouten: “Je moeten hierbij, als relatief kleine onderneming, scherpe keuzes maken. Het in stand houden van merken kost namelijk veel geld. Daarom registreren we niet elke collectie en beschermen we het belangrijkste: ons woordmerk ‘Royal Delft’ en de logo’s voor Royal Delft en de Porceleyne Fles met de initialen ‘JT’ van Joost Thooft en het woord ‘Delft’.”

Samenspel

Waar de medewerkers van Royal Delft garant staan voor een subtiel samenspel tussen heden en verleden, werken de merkengemachtigden en advocaten van V.O. als een team samen voor de klant. “Wij zien merkadvies, -bewaking en bescherming tegen inbreuk van onze merken als één. Het is voor ons logisch en prettig dat we dat allemaal bij V.O. vinden”, aldus Schouten.

Merkengemachtigde Alvarez werkt regelmatig samen met haar collega’s van advocatuur bij V.O.: “Doordat ik informatie en ontwikkelingen over de klant met onze advocaat uitwissel en vice versa, kunnen we betere adviezen geven. En onze dienstverlening waarmee we de merken bewaken, is natuurlijk het voorportaal van eventuele procedures die onze advocaten dan weer oppakken.” Advocaat bij V.O. Annelies de Bosch-Kemper, staat Royal Delft bij in geval van inbreuk op de intel-lectuele eigendomsrechten: “Die onderlinge samenwerking is vanzelfsprekend. Toen Raquel de merkenportefeuille opschoonde, sparden we hier samen over. Op zo’n moment is het belangrijk dat ze van mij hoort wat scoort in de rechtbank.” Schouten, Royal Delft, is tevreden: “Het resultaat van de recente actie tegen inbreuk was meer dan positief. Niet alleen werd de handel in namaak gestopt, het heeft zelfs tot samenwerkingen met nieuwe partners geleid. Dat hadden we zonder V.O. zelf niet voor elkaar gekregen. Dat blijft je bij.”

Historie

Het ambacht van het glazuren en beschilderen van aardewerk was rond 1695 razend populair. Rond 1800 kwam er een neergang in de aardewerkindustrie, onder meer door concurrentie van het Engelse Wedgwood, de ontdekking van de porseleinaarde en daardoor de opkomst van de Europese porseleinindustrie. ‘De Porceleyne Fles’ hield het hoofd boven water en was rond 1840 de enige nog overbleven aardewerkfabriek in Delft en omstreken. In 1876 kocht een Delftse inge-nieur, Joost Thooft, de fabriek. Hij wilde de oude traditie, de vervaardiging van blauw ‘Delfts’, weer in ere herstellen. Dat deed hij door te innoveren. Hij vond de oplossing door een samenstel-ling van grondstoffen te gebruiken, die leek op het witte harde Engelse aardewerk. Hij slaagde er samen met zijn compagnon Abel Labouchere in een product te maken dat over de gehele wereld een goede naam kreeg. In 1904 werd het bedrijf omgezet in een naamloze vennootschap.

Als blijk van waardering voor hetgeen de onderneming sinds 1876 heeft gedaan om de naam van Delft en die van de keramische industrie in het algemeen te behouden en weer te laten floreren, werd in 1919 het recht verkregen om het predicaat “Royal”/”Koninklijk” te voeren.

De flessen, verpakkingen of tasjes die we dagelijks gebruiken, zijn gemaakt van verschillende soorten plastic, zoals PP, HDPE en PET. Om opnieuw dezelfde producten hiervan te kunnen maken, moeten de soorten plastic dus eerst gescheiden worden. Dat gebeurt via een complex en kostbaar proces. Daarbij wordt gebruik gemaakt van hydrostatische magnetische scheiding. Met behulp van verschillende innovaties is het Umincorp gelukt om dit proces veel goedkoper te maken.

Magnetische vloeistof

Hydrostatische magnetische scheiding werkt als volgt: stukjes plastic drijven door een bak met een speciale vloeistof. Aan de boven- en/of onderkant van de bak zitten magneten. De vloeistof wordt daardoor magnetisch. Dat zorgt ervoor dat stukjes met een verschillende dichtheid op verschillende hoogtes door het water stromen. Aan het eind van de bak zitten schotten op verschillende hoogtes. Zo kunnen diverse soorten plastic in aparte kanalen gescheiden worden.

Vernieuwing van proces

Umincorp wist het scheidingsproces te vernieuwen en daarmee de kosten te drukken. Ingenieur Jesper Wijnja van Umincorp: “Een van onze innovaties is dat we de magneten in de bak sterker hebben gemaakt. Hierdoor is er minder vloeistof nodig en dat bespaart uiteindelijk kosten. Daarnaast ontwikkelde Umincorp een eigen vloeistof en bedacht het bedrijf een manier om de vloeistof die achterblijft op het plastic, terug te winnen om opnieuw te gebruiken.

Strategisch én strategisch meedenken

“Toen wij druk waren met het technisch ontwerp van de magneet, keek V.O. al mee met ons onderzoek”, zegt Wijnja. “Dat is fijn, op die manier konden ze de innovaties vroegtijdig identificeren en een goede inschatting maken van de octrooieerbaarheid.” Daarnaast wordt er ook gekeken naar het strategische belang. “Uiteindelijk bepaalt de technische beschrijving in een octrooi de beschermingsomvang en het marktpotentieel van de innovatie. Op basis van hun business strategie kiezen we de juiste bewoording en benadrukken we specifieke onderdelen van de innovatie. Een octrooi vraagt dus zowel om een technische als om een strategische analyse”, vindt Bernard Ledeboer, octrooigemachtigde bij V.O. “Het is knap als een bedrijf uiteindelijk een nieuwe toepassing heeft bedacht. Maar je moet je al in een vroeg stadium afvragen: als ik deze innovatie voor elkaar krijg, wat zou ik er dan commercieel mee kunnen?”

Multidisciplinair team

Uiteindelijk was V.O. betrokken bij alle innovaties die Umicorp deed rondom de hydrostatische magnetische scheiding. Ledeboer: “We kijken steeds wie binnen V.O. de beste technische expertise in huis heeft die aansluit bij een nieuw idee. Zo waren onze collega’s van de chemische afdeling betrokken bij de ontwikkeling van de vloeistof en ikzelf bij de ontwikkeling van de machines zelf.“

Traditioneel worden meestal synthetische middelen ingezet om ziekten of plagen bij planten te bestrijden. Ceradis ontwikkelt alternatieve bestrijdingsmiddelen van biologische of natuurlijke oorsprong of manieren om het gebruik van synthetische middelen te verminderen. Het bedrijf is voortgekomen uit een spin-off van onderzoeksinstituut Plant Research International (PRI) van Wageningen University & Research (WUR) en telt nu ongeveer 30 medewerkers.

Oprichter en IP-manager van Ceradis, is bioloog Wim van der Krieken: “We zijn continu op zoek naar nieuwe, milieuvriendelijke oplossingen die effectiever kunnen werken. Daarmee dragen we nu al bij aan de Green Deal voor de landbouwsector. Het doel daarvan is om de hoeveelheid chemicaliën bij gewasbescherming in 2030 te halveren.”

De natuur als basis

Natuurlijke producten zoals zwavel, fosfiet en natamycine, zijn de basis voor de producten die Ceradis maakt. Elementair zwavel is een van de oudste schimmelwerende stoffen. Het wordt onder meer gebruikt in de druiventeelt voor de bestrijding van witziekte op bladeren, ook bekend als meeldauw. In het product CeraSulfur® maakt Ceradis gebruik van biozwavel. Dat is verkregen uit afvalstromen uit de landbouw, door een bacterieel ontzwavelingsproces. Hierdoor is het middel niet alleen biologisch en circulair, het werkt zelfs beter dan conventionele elementaire zwavel.

Nieuwheid niet eenvoudig te bewijzen

Het vinden van een unieke werkzame, biologische stof is het dagelijkse werk van de fytopathologen (plantenziektenkundigen) en chemici in het lab van Ceradis. Het team stelt hieraan hoge eisen. Met de zoektocht wil Ceradis een alternatief vinden dat effectiever is dan het conventionele product. Het innovatieteam vergelijkt het alternatief daarom altijd met een product dat leidend is in de markt. Patent manager – en van huis uit fytopatholoog - Emilie Van Dijk-Fradin is de schakel tussen intern onderzoek en het registeren en beschermen van nieuwe vindingen. “Er zijn strenge regels voor de registratie en toelating van (bio)gewasbeschermingsmiddelen. Dat proces kan gemiddeld zeven jaar duren in Europa. Met veel grote concurrenten om ons heen is het cruciaal om een octrooipositie op te bouwen”, aldus Van Dijk-Fradin.

Het bewijzen van nieuwheid is juist bij producten voor gewasbescherming essentieel voor het aanvragen van een octrooi. Frits Michiels, octrooigemachtigde bij V.O.: “Zeker bij het gebruik van ruwe natuurlijke bestanddelen, die dus al bestaan, is het bewijzen van de nieuwheid van een vinding niet eenvoudig. Het is van belang om juist de synergie tussen verschillende stoffen nauwkeurig te beschrijven om een octrooi te verkrijgen.”

Octrooiportfolio is basis voor succes

Voor Ceradis is V.O. een partner die in een vroeg stadium bij de productontwikkeling betrokken is. Van der Krieken: “Ze helpen ons bij het begrijpen van de prior art die is vastgelegd in octrooien en adviseren ons altijd adequaat over de te volgen strategie. Mijn ervaring is dat V.O. onze business goed begrijpt en altijd bereikbaar is voor ons. We hebben aan een half woord genoeg.” Die ervaring is wederzijds. Michiels van V.O.: “Door veel met elkaar te sparren, kunnen we de octrooiaanvraag uiteindelijk onderscheidend en scherper formuleren. En omdat ik ook als bioloog in een lab heb gestaan, spreken we dezelfde taal.” Een sterke octrooiportfolio is bepalend voor de bescherming en het commercieel succes van de merken van Ceradis. Van der Krieken: “Zonder octrooiportfolio zouden we nooit in beeld gekomen zijn bij grote partners die ons product onder licentie verkopen.”

Internet-of-things

DigitalAlerts is in 2017 voortgekomen uit Studio Sophisti uit Amsterdam, dat is opgericht door de industrieel ontwerpers Tijn Kooijmans en Wouter Reeskamp. Inmiddels staat Kooijmans als Chief Technical Officer aan het roer van het bedrijf. Kooijmans: “We richten ons op interactieve IOT-toepassingen (internet-of-things), met als doel de eindgebruiker te ontzorgen in zijn dagelijks leven.”

Herinnering voor betaald parkeren

ParkAlert is het eerste en meest volwassen product van DigitalAlerts. Het is een apparaatje – een knop - op het dashboard van de auto dat via Bluetooth verbonden is met een mobiele app. Wanneer de bestuurder uitstapt, schakelt de telefoon over naar de app. Die controleert aan de hand van de locatiegegevens of het voertuig zich in betaald parkeren gebied bevindt. Is dat het geval, dan geeft ParkAlert een waarschuwing dat de bestuurder zijn parkeerapp moet inschakelen. Op het moment dat de bestuurder de auto weer instapt, herstelt de telefoon de Bluetooth-verbinding tussen de knop en de telefoon. De knop gaat vervolgens piepen en herinnert de bestuurder eraan dat hij zijn parkeerapp moet uitschakelen.

Potentie

DigitalAlerts is ambitieus. Kooijmans: “ParkAlert heeft inmiddels een koppeling met de YellowBrick-app, zodat onze knop direct contact kan maken met die app om parkeeracties op tijd te starten en te stoppen. Dat is handiger en veiliger. We willen die functionaliteit ook bij andere aanbieders van parkeer-apps toevoegen.” Toch werkt ParkAlert voornamelijk in grote steden en is de werking vooral geografisch bepaald. Niet overal is betaald parkeren via een parkeer-app namelijk mogelijk en in landen buiten Nederland en België is betaald parkeren heel anders geregeld. Kooijmans: “De groei hierin houdt dan een keer op.” Daarom heeft DigitalAlerts meerdere oplossingen op de plank liggen. Naast ParkAlert is het productportfolio inmiddels uitgebreid met alerts zoals BikeAlert, een oplossing die onder meer diefstal van fietsen moet voorkomen, en BellAlert dat via een app meldt wanneer bijvoorbeeld een pakketbezorger aanbelt. Kooijmans: “BellAlert (voormalig Zipp Labs) heeft de potentie om groot te worden, omdat dit niet geografisch gebonden is. Het draagt bij aan een efficiënter en duurzamer logistiek proces, omdat pakketbezorgers minder vaak voor een dichte deur staan en het pakket weer opnieuw moeten aanbieden.”

Apps beschermen

Alle producten die DigitalAlerts ontwikkelt, worden uiteindelijk ondergebracht in zelfstandige bedrijven. Daarbij is het essentieel dat elk van de innovaties beschermd is tegen concurrentie en namaak. Dat geeft ook investeerders meer vertrouwen. Kooijmans: “Toen we ParkAlert ontwikkelden, was mijn aanname dat het niet nieuw genoeg zou zijn om te octrooieren. Een zogenoemde Bluetooth beacon en een smartphone bestonden tenslotte al. V.O. liet ons inzien dat juist de combinatie van de alert met Bluetooth en parkeren de vinding nieuw maakt. Daar waren we anders niet achter gekomen.”

Sparren

Leo Jessen, octrooigemachtigde bij V.O., heeft het octrooiproces voor ParkAlert begeleid. Jessen: “Bij IOT-uitvindingen zoals die van DigitalAlerts is het altijd de kunst om bij het opstellen van de octrooiaanvraag rekening te houden met mogelijke andere toepassingen van de technologie. Dat geeft de klant groeikansen voor de toekomst.” Jessen werd als octrooiexpert bij de ontwikkeling van BellAlert vroeg in het creatief ontwikkelproces betrokken. Kooijmans: “Voor ons was dit heel waardevol. Door te sparren met iemand die op de hoogte is van de ‘state of the art’ zijn we aan het denken gezet. Zo kwamen we op nieuwe ideeën.”

Kans

Kooijmans: “Het nadenken over bescherming van intellectueel eigendom wordt door productontwikkelaars nogal eens gezien als rem op de innovatie. Ik zie het vooral als inspiratie en kans om producten verder te ontwikkelen. Door de betrokkenheid van V.O hierbij, leveren zij een goede bijdrage aan onze business.”

Het Eindhovense bedrijf is actief in 75 landen en heeft een uitgesproken filosofie. Directeur Frank van de Ven is hier het boegbeeld van: “We laten klanten op een andere manier over schoonmaken nadenken. Dat doen we door te informeren, te innoveren en te inspireren.” Die filosofie zie je in alles terug bij het bedrijf. Zo heeft het kantoor bijvoorbeeld een een-op-een nagebouwd fastfood-restaurant, een bus en een kinderdagverblijf. “Allemaal met het doel om de producten op locatie, in de werksituatie, te laten ervaren. Met ongeveer 300 mensen werken we als één team samen aan de meest geschikte schoonmaakoplossing voor onze klanten. We willen de Apple en Google van de schoonmaakmarkt zijn”, zegt Van de Ven trots.

Innovatie zit in de genen

i-team Global biedt een breed palet van innovatieve schoonmaakoplossingen aan: van schrobzuigmachines, stofzuigers en kauwgomverwijderaars tot aan raam- en luchtreinigingsproducten en accessoires. Innovatie zit i-team in de genen. Elke innovatie moet bijdragen aan de vijf iconen: faster, cleaner, greener, safer en better. Paradepaardje is de i-mop: een schrob-zuig machine die intelligent en handzaam schrobt en dweilt. i-mop machines reinigen tot zeventig procent sneller dan conventioneel nat dweilen en tot dertig procent sneller dan automatisch conventioneel schrobben. Bovendien is de i-mop door de slankere bouwvorm veel wendbaarder in kleine ruimtes en daardoor praktischer en prettiger in gebruik. Uniek is hierbij de scharnierbeweging waardoor hij om de eigen as kan draaien. Daardoor kan de i-mop tot aan randen en onder obstakels komen en hoeft de ruimte niet met de hand nagelopen te worden.

Nieuwe licentieafspraken

De basistechniek van i-mop is beschermd door een Duits octrooi. Van de Ven: “i-team heeft een exclusieve licentieovereenkomst met de octrooihouder. Die overeenkomst hebben we destijds zelf opgesteld. Op een gegeven moment knelden de afspraken die we in die licentie hadden gemaakt. We hadden de marketing en distributie inmiddels flink uitgebouwd en ook zelf innovaties aangedragen.”
Van de Ven vroeg V.O. hulp bij de heronderhandeling van de licentieovereenkomst. Annelies de Bosch Kemper-de Hilster, advocaat bij V.O.: “Je ziet wel vaker bij een langer lopende licentieovereenkomst dat het zwaartepunt verschuift; eerst is het logisch dat vooral degene die in de uitvinding heeft geïnvesteerd profiteert, maar na verloop van tijd zou juist de partij die investeert in de commercialisatie meer terug moeten gaan krijgen. In dit geval had i-team al heel veel waarde voor de octrooihouder gegenereerd. Dat besefte deze ook. In goede samenwerking hebben we een betere licentieovereenkomst kunnen onderhandelen.”

Creëren van meer synergie

De licentie voor de i-mop is één onderdeel van het IE-portfolio van de schoonmaakinnovator. V.O. helpt i-team ook bij het bewaken van haar eigen merken en octrooien. “Waar wij onze klanten aan het denken zetten over schoonmaken, doet V.O. dat voor ons wat betreft ons intellectueel eigendom. Wij waren vooral gefocust op productontwikkeling voor onze klanten. V.O. liet ons inzien dat je strategischer kunt omgaan met je intellectuele eigendom en dat je synergie creëert door de combinatie van bescherming. Dus niet het een óf het ander maar bescherming van zowel merken, modellen als van technische vindingen.”

Partners

De samenwerking tussen i-team Global en V.O. verloopt prettig, vindt Van de Ven: “Ik vind het fijn dat V.O. niet afwacht, maar meedenkt. Ze komen ook regelmatig langs. Dat vind ik ook belangrijk, want dat is de beste manier om fysiek te laten zien waar we mee bezig zijn. Daarom betrek ik ze ook bij onze strategie en bedrijfsevenementen. Ik zie ze als partners.”

Business development manager Nicky Vogels: ‘Met het recent verkrijgen van CE-IVD-registratie mogen we de MMprofiler nu verkopen op de Europese markt, een belangrijke stap.’SkylineDx is gevestigd op de achttiende verdieping van de Erasmus MC Incubator, dé plek waar startups zich kunnen ontwikkelen. Vogels: ‘We zijn sindsdien snel gegroeid. Onze wetenschappelijke, commerciële en ondersteunende staf telt inmiddels meer dan 25 mensen.’ Het doorbraakproduct, de MMprofiler, is een diagnostische test waarmee op basis van het genetische profiel van een patiënt zijn of haar ziekteverloop kan worden voorspeld door vast te stellen of deze patiënt een hoog of standaard risicoprofiel heeft. Een hoog risicoprofiel gaat samen met een slechtere prognose. Het gaat hierbij om de levensbedreigende ziekte Multiple Myeloma (MM), een vorm van bloedkanker. ‘We werken hierbij nauw samen met de afdeling Hematologie van het Erasmus MC.’

Doorstart

Toen investeerder Van Herk Investments instapte bij de doorstart, is de focus verlegd naar de MMprofiler. Met succes. In het najaar van 2015 volgde de belangrijke Europese goedkeuring (CE-IVD Markering) om de test op de Europese markt te verkopen. ‘Wij hanteren een zogenaamd decentraal business model, wat inhoudt dat we complete diagnostische kits leveren waarmee lokale laboratoria op hun standaard apparatuur zelf de tests uit kunnen voeren. Het weefselmonster van de patiënt, in dit geval beenmerg, hoeft hiervoor het lab niet te verlaten en dat wordt door de ziekenhuizen gezien als een groot voordeel.’

Verenigde Staten

Het bedrijf is volop bezig om de productportfolio te verbreden, door tests te ontwikkelen voor andere ziektegebieden: ‘Onze aandacht gaat uit naar de oncologie, maar we oriënteren ons ook daarbuiten. We hebben in principe alles in huis om diagnostische tests te ontwikkelen voor andere ziektes. Er is veel behoefte aan nieuwe biomarkers en diagnostische tests die bijdragen aan het concept van ‘personalized medicine’. Er zit een hoge potentie in deze markt, maar er worden nog betrekkelijk weinig diagnostische tests op de markt gebracht. Inmiddels hebben we een vestiging geopend aan de westkust van de Verenigde Staten, doel is om daar ook de markt te betreden met de MMprofiler.’ Samen met V.O. spart Vogels daarbij over de te volgen patentstrategie: ‘Wat doen we in welk land als het gaat om het aanvragen en managen van onze patenten.’

Een paar jaar geleden, toen hij nog in dienst was bij Nedstaal, werd hij zich bewust van het probleem van schroot dat was verontreinigd met het gevaarlijke asbest. ‘We stelden vast dat er eigenlijk nog geen oplossing was voor dit milieuprobleem. Dus werd verontreinigd schroot simpelweg gestort met alle milieugevolgen van dien.’ Dat was de periode dat hij samen met Nathalie van de Poel het idee begon uit te werken. Bert Bult sloot korte tijd later aan. Stap 1 was het beoordelen van de businesskansen. Ze zagen dat er geld was te verdienen door het verontreinigde schroot te reinigen en weer om te smelten. Vandaaruit onderzocht Wijma de techniek om dit te doen. Op de PMC-site staat helder verwoord hoe dit in zijn werk gaat, inclusief een doorkijkje naar het proces straks in de fabriek: ‘Doordat de staalsmelt een temperatuur van 1.500°C bereikt, worden de gevaarlijke asbestvezels afgebroken tot zand, glas en magnesiumoxide. De geheel gesloten fabriek is speciaal ontworpen om de veiligheid van mens en milieu te garanderen tijdens verwerking en transport.’

Alle aspecten

‘Wij hebben geen achtergrond als uitvinders’, legt Wijma uit. ‘Toen we hadden uitgerekend dat je hier geld mee kan verdienen, kwamen we er ook achter dat nog niemand dit had bedacht. Voor ons was dat verbazingwekkend, het is voor ons zo logisch. Zo snel mogelijk vastleggen in een patent, was de logische volgende stap. Want het doel was en is om dit zelf te ontwikkelen en dus ook de uitvoering zelf te doen. V.O. heeft ons op alle aspecten van het intellectuele eigendom begeleid. Samen met de octrooigemachtigde en hun juristen hebben we alles doorlopen en de patenten in diverse landen aangevraagd. Ook de bv-structuur is aangepakt, zodat contractueel alles goed is afgedekt.’

Jongensdroom

Inmiddels zijn de contracten getekend met bouwers en afnemers en zijn de vergunningen geregeld. ‘De fabriek wordt gebouwd in Delfzijl en in 2020, turnkey en werkend opgeleverd. Renewi (voorheen Van Gansewinkel) doet de inzameling. Jansen Recycling participeert in het bedrijf en garandeert afname van onze Purified Metal Blocks, kortweg PMB’s. Als de fabriek is gerealiseerd en zich heeft bewezen, dan wordt onze vinding ook meer waard. Dan kun je eraan denken dat we onze expertise in licentie verkopen op andere plekken in de wereld. Een jongensdroom komt echt uit, ooit was het een idee op een A4’tje, nu gaan we bouwen. Hier gaan we een bijdrage leveren aan de circulaire economie. In plaats van storten, wordt het gereinigde staalschroot hergebruikt.’

In het najaar 2017 wonnen ze met Cyclomics de Venture Challenge, een wedstrijd voor startups in life sciences. In het begin van datzelfde jaar bespraken ze tijdens een lunchwandeling voor het eerst het idee van het bedrijf. Kloosterman is onderzoeksgroepsleider en moleculair bioloog. Hij bestudeert het DNA van tumoren op basis van DNA-sequencingtechnologie op de afdeling Genetica. De Ridder is afkomstig uit de bioinformatica: ‘Bij de komst van de nanopore sequencer vroegen we ons af: wat kunnen we hier nog meer mee?’ Bij die technologie trekt een machine een DNA-molecuul door een microscopisch klein gaatje – een nanopore – en leest tegelijk de DNA-volgorde af – de sequentie. ‘Toen kwamen we op het idee om in het bloed tumor-DNA-moleculen op te sporen. Dan kunnen we door naar het bloed te kijken, zien of iemand een tumor heeft. Dat is één van de grote vragen in de oncologie: hoe kunnen we tumoren vroegtijdig en niet-invasief opsporen?’ Kloosterman: ‘Het gaat om piepkleine hoeveelheden, van slechts tientallen moleculen. Daarvoor heb je een heel gevoelige snuffelhond nodig, dat is dus de nanopore sequencer. Wij hebben voor bestaande technologie een nieuwe toepassing bedacht.’

Octrooigemachtigde

Na de eerste experimenten bleek dat de vinding potentie had. Toen kwam toevalligerwijs ook het verzoek uit het UMC: denk eens na over welke vinding nou goed te vermarkten is. Ze gingen hun idee volop pitchen en kregen logischerwijs volop opbouwende kritiek, waardoor ze hun verhaal konden aanscherpen. In die tijd zochten ze ook contact met een octrooigemachtigde van V.O. Kloosterman: ‘Hij had de essentie razendsnel door en kon snel een uitspraak doen over de patentwaardigheid. Hij dwong ons om de hoofd- en bijzaken van elkaar te scheiden. En hielp ons om te definiëren wat de echte vinding was.’

Investeerders nodig

‘Als wetenschapper draag je kennis uit met artikelen,’ vertelt De Ridder. ‘Eigenlijk gooi je het dan een beetje over de schutting. Maar vaak gebeurt er dan niks mee. Dus je moet het zelf doen wil je impact hebben, met bijvoorbeeld een bedrijf.’ Kloosterman: ‘De Venture Challenge was een soort pressure cooker van twee keer drie dagen waar alle vragen voorbijkwamen. Waar creëer je waarde voor de maatschappij? Wie wordt de klant? De arts of de patiënt? Hoe verdien je er geld mee? Wat is je echte product? Het was een coachingstraject met een competitie. Eigenlijk leer je hier vooral pitchen voor investeerders.’

Nu begint het

Inmiddels hebben de eerste investeerders zich gemeld. De Ridder: ‘Nu moeten we een bedrijf opbouwen waarbij we investeerders binnenhalen. We hebben veel geld nodig om een solide product te maken dat ook werkt in een klinische omgeving. Bij het UMC is een incubatoromgeving waar we een dag per week gaan werken, en een postdoc fulltime. Daarna moet er extra personeel komen voor meer validatiewerk. Nu moeten we het laten zien aan de wereld.’

De verwachting is dat in 2050 jaarlijks tien miljoen mensen zullen sterven als het gevolg van infecties met resistente bacteriën. Antibioticaresistentie is een immens wereldwijd gezondheidsprobleem. Het momentum is dan ook perfect voor Bastiaans jonge bedrijf AGILeBiotics van Bastian om investeerders binnen te halen: ‘Ik ben volop bezig om overal ons bedrijfsidee te pitchen. Het eerste geld is al binnen. In februari 2018 zijn drie lokale investeerders ingestapt, daarmee financieren we de start van ons onderzoek.’ De wetenschapper beseft dat er grote financiële belangen op het spel staan: ‘De winstpotentie van onze vinding is enorm groot. Mijn team, onze investeerders en ik geloven in het idee en zijn graag bereid om het risico van een startup aan te gaan. We zijn nu met vijf mensen, allemaal met een wetenschappelijke achtergrond en sommige met ervaring in het bedrijfsleven. We zitten hier in een perfecte omgeving met kleine innovatieve bedrijfjes die elkaar opzoeken, ondersteunen en helpen.

Enorme kostenbesparing

De geoctrooieerde technologie heet OxaSelect en is door Bastian ontwikkeld tijdens zijn promotie in Groningen. Grote winstpunt is dat deze technologie het mogelijk maakt om op basis van oude antibiotica eenvoudiger en sneller nieuwe antibiotica te ontwikkelen. ‘We kunnen het aantal synthesestappen reduceren met 50%. Dat scheelt dus enorm in productiekosten en toegankelijkheid van nieuwe antibiotica. De kans op succes is via deze weg ook groter omdat dit type antibiotica met succes is gebruikt sinds de jaren veertig, dat was dus voordat de resistentie optrad. Ik verwacht dat we de komende jaren de eerste testen kunnen doen op muizen met een kandidaat-antibiotica.’

Volgende investeringsronde

Voor elke startup is geld in deze fase cruciaal. Het patent is binnen, maar een marktlancering is nog ver weg. Bastian: ‘Ik denk aan de lange termijn voor ons bedrijf, maar moet natuurlijk op korte termijn handelen en nu dus zoveel mogelijk geld binnenhalen. Het is onzeker allemaal, maar daar haal ik energie uit, dat is de uitdaging. De afgelopen decennia is er maar heel weinig ontwikkeld op dit terrein. Als wij straks één succesvolle stof hebben dan hebben we ook voldoende inkomsten en kansen op meer investeerders. Bovendien hebben we innovatieve startups meer nodig dan ooit. In de afgelopen decennia is er maar heel weinig vooruitgang geboekt in het veld antibiotica. Terwijl er dringend behoefte is aan nieuwe antibiotica om bij te blijven tegen de voortdurend toenemende bacteriële resistentie.

Communicatie is key

‘Communication is key voor ons’, vertelt Bastian, ‘alleen dan krijgen we aandacht van relevante marktpartijen, dan weten ze wat we kunnen.’ Zo sprak hij begin november 2017 nog op het jaarlijkse event BIO-Europe in Berlijn, het grootste wereldwijde event voor de biotech industrie. ‘Ook daar kregen we heel veel goede reacties. Er is vertrouwen in ons idee,’ concludeert Bastian, die promoveerde bij de groep van professor Andreas Herrmann, medeoprichter van het bedrijf.

AIMM Therapeutics is ontstaan uit het Academisch Medisch Centrum van de Universiteit van Amsterdam. Het bedrijf ontwikkelde oorspronkelijk antilichamen tegen infectieziekten zoals CMV, RSV, influenza en MRSA. AIMM ontwikkelt tegenwoordig antilichamen voor oncologische indicaties. Ze ontdekte een specifiek antilichaam in het bloed van een patiënt die genezen was van een melanoom in stadium 4; een vergevorderde vorm van huidkanker met uitzaaiingen in de hersenen. De patiënt werd eerder succesvol behandeld met een experimentele immuuntherapie op basis van T-cellen. Uit het bloed van deze patiënt werden de zogeheten B-cellen geselecteerd; de immuuncellen die antilichamen tegen de kankercellen produceren. Hierbij vond AIMM een antilichaam, genaamd AT1412, dat tumorgroei kan remmen.

De ene patiënt helpt de andere

AIMM was door haar speciale AIMM-Select-techniek in staat om B-cellen te isoleren. “Het probleem hierbij was dat humane B-cellen niet lang konden overleven in kweek. Door onze techniek konden we de kwetsbare, maar heel waardevolle immuuncellen laten overleven en daar het antilichaam AT1412 uit verkrijgen”, vertelt CEO John Womelsdorf van AIMM Therapeutics. “Om te zien of het antilichaam inderdaad effect heeft tegen tumorcellen, hebben we het met die cellen in contact gebracht. Het bleek dat we de groei van de tumorcellen, in ieder geval voor melanoom, konden remmen. Inmiddels weten we dat deze techniek ook kan werken tegen darm-, long- en borstkankercellen. Het mooie hieraan is dat de ene patiënt de andere patiënt kan helpen.”

Zekerheid voor investeerders

Met deze ontdekking heeft AIMM goud in handen als het gaat om de behandeling van vele kankersoorten. Womelsdorf: “Om onze therapeutische antilichamen in de kliniek te krijgen hebben we honderden miljoenen euro’s nodig. Die financiële middelen krijgen we alleen als investeerders de zekerheid hebben dat onze vinding goed beschermd is en niet gekopieerd kan worden. Zonder bescherming van ons intellectueel eigendom geen geld, zonder geld geen wetenschap, zonder wetenschap geen behandeling van kanker.” Saskia van Doorn, octrooigemachtigde bij V.O., werkt al jaren samen met AIMM aan hun octrooiportfolio. “Voorheen was het verkopen en licenseren van de antilichamen tegen infectieziekten het voornaamste doel. Nu richt de octrooistrategie zich op de bescherming van hun eigen producten die werkzaam zijn tegen tumoren.”

Virtuele medewerker

Womelsdorf: “Saskia is regelmatig op locatie aanwezig bij ons bedrijf. Dat is prettig, hierdoor kent ze ons goed.” Saskia van Doorn: “AIMM maakt gebruik van menselijk, natuurlijk materiaal. Dan is het de uitdaging om zo’n product uit de natuur te claimen. In de Verenigde Staten, bijvoorbeeld, is dat niet toegestaan. Door in te zoomen op een kunstmatig aspect van het therapeutische antilichaam, is het ons toch gelukt om het product met een octrooi te beschermen.” Womelsdorf: “Dat was alleen mogelijk door onze intensieve samenwerking. Ik zie Saskia als een virtuele medewerker van AIMM. Ze helpt om tegen een lage investering de hoogste inkomsten voor onderzoek te genereren.”

Een aantal jaar geleden was er de wens vanuit fabrikanten uit de wereld van zonne-energie aan meer innovatie en onderzoek. Met dat doel werd in 2010 Solliance opgericht met als belangrijke partners ECN, TNO en IMEC. De provincie Noord-Brabant zorgde met een miljoenendonatie dat op de High Tech Campus in Eindhoven de onderzoekslocatie daadwerkelijk van de grond kwam. Toonssen: ‘We presenteren ons als een echt bedrijf, maar we zijn feitelijk een samenwerkingsverband. We ontwikkelen equipment voor de industrie, zij doen uiteindelijk de commercialisering van onze innovaties.’

Doorbraak

‘Als het gaat om flexibele, superdunne zonnecellen’, vervolgt Toonssen, ‘is de uitdaging om een halffabrikaat te ontwikkelen dat je eenvoudig kan integreren. Daar ben ik verantwoordelijk voor. Daar zijn we nog maar net mee begonnen. We betrekken nu partijen uit de bouw, infrastructuur en transport bij onze ideeën. Als je bijvoorbeeld kijkt naar de bouw, dan zie je dat het dak het meest voor de hand ligt. Maar als je alleen die oppervlakte benut, dan krijg je die gebouwen nooit energieneutraal. Dus je moet naar de gevel, daar moeten onze oplossingen straks in worden verwerkt.’

Momentum

‘Bij de huidige werkwijze zie je heel veel inefficiëntie; tal van bedrijven in de bouwketen werken niet met elkaar, maar achter elkaar aan. Wij willen dat bouwers, isolatiespecialisten, verlichtingsexperts samenwerken om onze oplossingen te integreren. Je voelt dat er nu echt momentum is voor dit soort procesdoorbraken. Wij ontwikkelen nu daarvoor de technologie en straks moet dat in een samenspel in de keten tot stand worden gebracht.’

Filosofie

Solliance is met nadruk geen bedrijf: ‘Wij willen bedrijven in staat te stellen om te innoveren. Natuurlijk hebben wij een solide begroting. Onze oplossingen – en dat is een verschil met veel andere onderzoeksinitiatieven – zijn schaalbaar en in hoge serie te produceren. En ik heb er een rotsvast vertrouwen dat we deze kant op moeten. We profiteren nu nog zo weinig van zonne-energie. Als je de integratie in onder meer gebouwen op gang brengt, dan heb je de sleutel in handen. Het enige is dat het technisch redelijk complex is, maar daarom is Solliance opgericht.’

Octrooien

Octrooien zijn noodzakelijk voor Solliance geeft Toonssen desgevraagd aan: ‘Als onze innovaties worden gecommercialiseerd, dan krijgen wij een percentage per verkocht apparaat, dankzij onze octrooien. Die verdiensten pompen we weer in onze kennisontwikkeling. Heb je die octrooien niet, dan krijg je op termijn een financieringsprobleem, onderzoekssubsidies nemen nu al af. Onze partners verwachten ook dat we een patentportfolio hebben. Heb je dat niet goed geregeld, dan kun je simpelweg niet samenwerken.’

De innovatie past perfect in de mentaliteit en ondernemersgeest van Van Wijngaarden: ‘We kijken altijd eerst naar de behoefte in de markt. De recorder is vooral gericht op brandweer en politie. Tijdens ons advieswerk zagen we dat agenten van alles meemaken, maar dat de registratie slecht was. Zo waren er tijdens de rellen in Hoek van Holland wel audio-opnames, maar sloegen de recorders ‘dicht’ toen er werd geschoten. Dat moet beter kunnen, was onze overtuiging.’

Politie en brandweer

‘Deze innovatie is volledig afgestemd op de situatie in praktijk. Stel dat ergens in de stad een gewapende beroving plaatsvindt. En er zijn een paar agenten met een PDR in de buurt. De recorder neemt alles goed op: audio, video en GPS. Dan kan je achteraf met Google maps alle data synchroniseren en de gebeurtenissen reconstrueren. Dan weet je dus heel snel wat er allemaal is gebeurd. We hadden hiervoor alleen met geluid gewerkt, een camera was nieuw. Maar omdat we weten wat er nodig is in de wereld van veiligheid, durfden we die stap te maken. Wat onze IE betreft, de voucher die we als VIC-winnaar ontvingen van V.O. kwam uitstekend van pas.’

Van TNO naar startup

Van Wijngaarden studeerde technische natuurkunde in Delft, met specialisatie akoestiek. ‘In die richting ben je ook nog bezig hoe mensen geluid waarnemen en niet alleen met hardcore techniek.’ Vandaar uit maakte hij de logische stap naar TNO. Daar was er echter weinig ruimte om onderzoek te vertalen naar concrete producten. Bij TNO ontmoette hij ook zijn huidige zakenpartner Jan Verhave: ‘We hebben vaak tegen elkaar gezegd, waarom beginnen we geen eigen bedrijf? Pas toen ik in een managementfunctie terecht kwam en niet meer bezig was met de inhoud, was het moment aangebroken om de stap te maken.’

Marktleider

Embedded Acoustics heeft niet alleen succes met de PDR. Het bedrijf is ook wereldwijd marktleider met een product voor het meten van spraakverstaanbaarheid. Cruciaal bij ontruimingsprocedures in gebouwen: ‘Bij een sirene blijven mensen vaak zitten op hun plek. Terwijl ze bij een gesproken bericht wel in actie komen. Maar dan moet het wel verstaanbaar zijn. We zijn vooral groot in de Verenigde Staten en in Australië. Daar zijn ze heel streng met keuringen en normeringen. Ons apparaat is simpel en makkelijk in het gebruik. Wat het allemaal de moeite waard maakt? Onze oplossingen maken echt het verschil. Voor een politieagent of voor een veilig gebouw.’

Begin jaren zeventig ontwikkelde Nedap een systeem voor elektronische winkeldiefstaldetectie. Detectieplaatjes met een elektrische resonantiekring (‘tags’) worden aan winkelartikelen bevestigd en kunnen uitsluitend met speciale apparatuur bij de kassa worden verwijderd. Bij diefstal zorgt de tag voor een alarm.

RFID-tags van Nedap worden inmiddels wereldwijd toegepast op talloze terreinen. Bijvoorbeeld voor toegangscontrole bij gebouwen, herkenning van boerderijdieren, registratie van bibliotheekboeken of detectie van ondergrondse leidingen. Bijzonder aan de technologie die Nedap octrooieerde is dat de tags geen batterijen nodig hebben, omdat de benodigde voedingsspanning aan een magnetisch detectieveld wordt onttrokken. In combinatie met nieuwe ontwikkelingen zoals printbare RFID-tags, betekende deze innovatie dat de streepjescode er een geduchte concurrent bij kreeg.

Toen hij als afgestudeerd ingenieur reageerde op een vacature bij een octrooibureau wist hij amper wat het vak echt inhield. Maar inmiddels is Van Minnebruggen verslingerd aan het octrooi vak. Hij staat, vanuit Antwerpen, aan het hoofd van de afdeling Intellectuele Eigendom bij Atlas Copco voor de business areas Compressor Technique en Power Technique. Hij stuurt een octrooiteam aan van maar liefst tien man, die wereldwijd actief zijn. ‘Ons bedrijf is wereldleider als het gaat om compressietechniek. En alles draait hier om innovatie, dat is een van onze kernwaarden. We worden ook wel de universiteit van de perslucht genoemd. Van de 700 ingenieurs op de Belgische site in Wilrijk zijn er ongeveer 480 bezig met onderzoek en ontwikkeling.’

IE betrokken vanaf het begin

In deze door onderzoek gedreven omgeving is vrijwel iedereen overtuigd van het belang van IE. Van Minnebruggen: ‘Wij zijn zichtbaar en bekend bij iedereen die betrokken is. Zo geven wij trainingen en lezingen over octrooien. Dat kan gaan over octrooieerbaarheid of hoe je voorkomt dat je inbreuk pleegt op andermans octrooi. Wij zitten steeds vaker in het vroegste ontwikkeltraject aan tafel om dan al te adviseren over IE en te onderzoeken welke technologie is beschermd bij ons en daarbuiten en wat is vervallen. Die positie van ons team is nu veel sterker, ook omdat een ingenieur vanuit de productontwikkeling in ons team is gekomen.’

Marktleider blijven

Atlas Copco maakt uiterst hoogwaardige en complexe producten. Toch gebeurt het dat de vindingen worden gekopieerd. ‘Daar moet je tegen optreden. Voor je reputatie, de koper van de illegale kopie wordt namelijk ook met de mindere kwaliteit geconfronteerd, terwijl ze denken een origineel product te kopen.’ Het bedrijf groeit, is marktleider en wil dat blijven. ‘Eerst hadden we een IE-team van drie mensen, nu zijn we met twaalf. Als bedrijf zijn we inmiddels volop bezig met industry 4.0 en Internet of Things. Dat betekent onder meer dat we op afstand onze machines kunnen volgen en bepalen of er bijvoorbeeld onderhoud nodig is. Daar zit de komende jaren de innovatie. Ook zie ik veel groei ontstaan in licensing en crosslicensing, nieuwe vormen van samenwerking waarbij IE belangrijk is.’

Externe expertise

Ondanks het grote IE-team werkt Van Minnebruggen graag samen met een partij als V.O. ‘Zij hebben onder meer veel ervaring in het voeren van procedures bij het Europees Octrooibureau. We kiezen bewust voor deze mixed setup waarbij we externe experts laten aanhaken. Het is ook logisch; alles wordt de laatste jaren gecompliceerder. Het hele traject van productontwikkeling waarbij we intern en extern met veel partijen samenwerken. Soms komt een innovatie tot stand samen met een universiteit en met onze mensen in India, China en België. Alleen al de vraag ‘Wie dient wat waar in?’ is gecompliceerd. Dus we moeten ook niet ambiëren om alles in huis te willen doen. Bij ons gaat het over zo’n tweeduizend patenten.’

Images: © Atlas Copco

Steinar Henskes is altijd al gefascineerd door laser. Tot een paar jaar daarvoor had hij een bedrijfje dat toepassingen ontwikkelde met laserlicht, bijvoorbeeld voor de uitlijning van bepaalde materialen. Toen hij op een avond bij een weiland wat speelde met een laserlamp, viel hem op dat de vogels wegvlogen. “Dat zette me aan het denken”, vertelt hij. “Ik zag meteen de kans en ben de literatuur ingedoken om uit te zoeken wat daarover bekend is. Want er zijn natuurlijk tal van plekken waar vogels niet welkom zijn. Als je laser kunt inzetten als een soort moderne en diervriendelijke vogelverschrikker, dan heb ik een gat in de markt gevonden, besefte ik.”

Gebundelde lichtdeeltjes

Niemand minder dan Albert Einstein zelf is de grondlegger van laserlicht. Vandaag de dag kennen we het van toepassingen zoals de aanwijzer die mensen gebruiken bij een presentatie, het afspelen van cd’s en zelfs het snijden van staal. “Eigenlijk is laser niets anders dan gebundelde lichtdeeltjes”, legt Steinar uit. “Vogels schrikken ervan omdat het in hun comfortzone komt. Je kunt het vergelijken met de reactie van mensen wanneer er heel snel een auto aan komt rijden. Heel je lichaam zegt dat er gevaar dreigt. We ontwikkelden een laserstraal die veilig is voor mens en dier maar die zorgt voor een maximaal schrikeffect bij vogels.” Het bleek een gouden greep te zijn.

Scepsis in de markt

Als eerste ontwikkelde Steinar een apparaat voor de agrarische sector. Het werd een apparaat dat werkt als een zaklamp en waarmee een boer op afstand de vogels weg kan jagen. “Ik zocht daar partners voor, zoals productiebedrijven. Maar ik had ook een distributienetwerk nodig om deze handbediende laser voor me te verkopen. Je merkt dan hoeveel moeite je moet doen om een innovatief product in de markt te zetten. Eerst is men wat sceptisch. Maar toen ik filmpjes liet zien en demonstraties gaf, zag men dat het echt werkt. Een laagdrempelig aanbod en wat publiciteit deden de rest.” Lees de innovatietips 1. Je vinding hoeft niet compleet nieuw te zijn om toch een innovatie te zijn. Een bestaand probleem oplossen met een bestaand product kan een enorme doorbraak betekenen. Henry Ford zei eens: “If I had asked people what they wanted – they would have said faster horses.
2. Laat je niet uit het veld slaan door de aanvankelijk scepsis van de markt. En denk groot. Heel de wereld kan je markt zijn.
3. Zoek de juiste partners. En sluit aan bij bestaande netwerken, bijvoorbeeld voor de distributie van je producten. Dat kan je bedrijf een grote duw in de juiste richting geven.
4. Haal kennis en ervaring je bedrijf in om te blijven innoveren en snel te kunnen doorgroeien. Ik ben zelf niet afgestudeerd aan een TU, maar heb inmiddels al wel afgestudeerde ingenieurs rondlopen in m’n bedrijf. En mijn investeerders steken niet alleen geld, maar ook hun kennis en contacten in het bedrijf.
5. Regel je intellectuele eigendom, zowel voor je product als je merk. Dat draagt bij aan waardecreatie voor je bedrijf en het helpt je ook in gesprekken met financiers en investeerders. Het is ook een teken van professionaliteit. Je hebt een uniek product, maar is het ook beschermd? van Henskes.

Vliegvelden

De nieuwe standaard op het gebied van vogelverjaging was gezet. De producten van de Bird Control Group vonden al snel hun weg over de grens, maar ook naar andere sectoren. Eerst haakte de recreatiesector aan, vertelt Steinar. “En vervolgens zat ik ineens bij Schiphol aan tafel. Die gesprekken gaven een enorme boost aan het bedrijf. Want Schiphol wilde natuurlijk een automatische laser, een soort robot die een hele zone vogelvrij kan houden.” Inmiddels behoren tal van vliegvelden tot de klantenkring van Bird Control Group, wereldwijd.

Intellectuele eigendom

Met de groei van zijn bedrijf nam ook de noodzaak toe om het intellectuele eigendom goed te regelen. “Ik realiseerde me dat wat wij doen echt uniek is”, legt Steiner gepassioneerd uit. Zijn ultieme doel is dan ook om de techniek en de merken van Bird Control Group de standaard te laten zijn in de markt. “Inmiddels beschikken we over drie octrooien op de techniek en over een aantal geregistreerde merknamen. Het geeft je een voorsprong op de concurrentie maar het verschafte ons vooral veel mogelijkheden om het bedrijf verder uit bouwen.” Zo stapten er drie informal investers in die extra zekerheid hebben omdat de merken en octrooien een waarde vertegenwoordigen.

Maatschappelijk relevant

Inmiddels verkoopt de Bird Control Group de laseroplossingen in zo’n 70 landen. Ook het aantal sectoren dat ervan gebruik maakt groeit nog steeds. Agrarische sector, luchtvaart, recreatie en industrie zijn slechts enkele voorbeelden. “Maar denk ook aan de visserij. Jaarlijks gaan er 300.000 vogels dood omdat ze worden gevangen als bijvangst bij lijnvissen. Wij plaatsen onze lasers nu ook op de boten. Vogels houden nu afstand tot de commerciële activiteiten van de mens. We lossen steeds weer een probleem op. Maatschappelijk hartstikke relevant!”

Johannes van Melle, partner bij V.O. Patents & Trademarks

“Innoveren gaat over strategische samenwerken, groeien, doorontwikkelen en verbeteren. Je zoekt financiering om verder te kunnen investeren in je bedrijf. Maak je de juiste keuzes? In die fasen is het cruciaal dat je ook je intellectuele eigendom goed regelt. Gevestigde bedrijven doen dat ook. Zij weten hoe dat werkt. Als innovator is het van belang dat je je aan die economische wetten committeert. Ik noem dat patent reality. Octrooien verschaffen het bedrijf een stevig economisch fundament dat ruimte verschaft om een volgende stap te maken.

Credits Steinar Henskens image: Mats van Soolingen

‘Onze oplossing is relevant in Nederland’, legt Breedveld uit, ‘maar nog veel meer in de Verenigde Staten en landen rond de Middellandse zee. Als je in die landen bij de huisarts komt met als vage klacht ‘last van je longen’, dan krijg je al snel antibiotica voorgeschreven. Ze vermoeden een bacteriële infectie, maar als het dan een virale infectie is dan word je door die antibiotica juist nog zieker dan je was. Met deze test weet de huisarts direct wat er aan de hand is. Belangrijkste uitdaging en kanttekening: zullen huisartsen deze innovatie accepteren, zijn ze bereid hun routine aan te passen?’

Key issue

‘Tijdens mijn studie scheikunde heb ik de specialisatie Science Based Business gedaan. Ik vind ondernemen echt gaaf, dat wilde ik ook na mijn studie gaan doen. En dan dus vooral wetenschappelijke inzichten vertalen naar een product. Via een zelf opgezette ideeëncompetitie onder studenten deed ik allerlei goede ideeën op voor startups. Dit was het meest interessante en ik leerde de studenten ook persoonlijk kennen. Wat mij het meest aansprak? Het is echt een nieuwe kijk op een probleem. Bovendien is het een key issue, zoek het maar eens op op internet.’

Onder professoren

‘Maar eerst moest natuurlijk blijken of onze nieuwe kijk echt nieuw was en of het ook werkt. We zijn, uiteraard vertrouwelijk, met professoren gaan praten en de noodzakelijke financiering aan het regelen. Want in eerste instantie hadden we alleen wat geld dat we gewonnen hadden met competities en eigen geld geïnvesteerd. Met dat extra geld kunnen we straks echt het onderzoek starten waarmee we waardes kunnen genereren en vast kunnen stellen of onze marker precies genoeg is.’

Subsidies en marktverkenning

‘Ik ben er 1,5 dag per week mee bezig, naast mijn andere baan als business developer. Nu vraag ik onder meer subsidies aan, doe ik de organisatie en benader ik huisartsen en ziekenhuizen. Ons doel is om de test op de markt te brengen en doen natuurlijk een patentaanvraag. Ik kwam er al heel snel achter dat zoiets voor een leek niet is te schrijven – ik heb patenten van 140 kantjes gelezen. Tegelijkertijd heb je iemand nodig die een achtergrond in de wetenschap heeft. Via een contact op het Bio Science Park in Leiden zijn we bij V.O. geïntroduceerd, die hebben de kennis en ervaring. Kijk, als we dat niet doen dan sloopt de concurrentie straks zo onze chip uit elkaar en zijn we alles kwijt. Dus we moeten onze oplossing patenteren.’

Wil je de startup volgen? Like dan hun Facebook-pagina!

Sanrio, het Japanse bedrijf achter Hello Kitty, verleent bedrijven over de hele wereld licenties om gebruik te maken van de naam en afbeelding van het meisje met de roze strik om het oor. Tegelijkertijd wordt de markt overspoeld door namaakproducten, vertelt Noëlle Wolfs van V.O., dat voor de merken in de Benelux de vertegenwoordiger is van Sanrio. “Om het merk licentiewaardig te houden is het noodzakelijk om op te treden tegen namaakartikelen. Anders gaan licentiehouders zich afvragen waarom zij er nog voor zouden betalen. Daarom is Sanrio zo actief in onder meer douanezaken.”

De douane beschikt over een systeem om inbreuk op merken en modellen op te sporen. Wanneer de douane op vliegvelden of in havens verdachte partijen ontdekt, krijgt de merkhouder (of het kantoor dat diens belangen behartigt) daarvan bericht. Met behulp van fotomateriaal wordt bekeken of het gaat om namaakartikelen. Sanrio ontvangt vrijwel dagelijks van over de hele wereld meldingen van douanes. Zodra is vastgesteld dat het om een inbreuk op het merkenrecht gaat, worden de inbreukmakende artikelen ter plekke vernietigd.

De Hartstichting steekt jaarlijks tientallen miljoenen euro's in baanbrekend wetenschappelijk onderzoek naar hart- en vaatziekten. Wetenschappers kunnen daardoor sneller en beter werken aan innovatieve en effectieve behandelingen voor hart- en vaatziekten. De Hartstichting stimuleert samenwerking tussen wetenschappers en medisch specialisten in Nederland en ziet erop toe dat de resultaten van het onderzoek zo snel mogelijk worden toegepast bij patiënten.

IE steeds belangrijker

Intellectueel eigendomsrecht (IE) speelt een steeds grotere rol binnen wetenschappelijk onderzoek en daarmee ook bij subsidie-overeenkomsten. Onderzoeken worden complexer en steeds meer verschillende partijen zijn erbij betrokken. Daarmee neemt de behoefte toe om goede afspraken te maken over IE-rechten van onderzoeksresultaten, en om die contractueel vast te leggen.

Onze ondersteuning

Onder het motto ‘Hart voor de Zaak’ steunt V.O. de Hartstichting al sinds 2006 financieel. Vanaf 2018 zijn we bovendien kennispartner geworden. We geven strategisch advies over intellectueel eigendomsrecht en helpen bij het opstellen van contractuele bepalingen. De Hartstichting kan waar nodig een beroep doen op de expertise van V.O. om zo haar standpunten en beleid ten opzichte van IE-rechten verder te ontwikkelen.

Snelheid en rendement

Strategisch omgaan met IE biedt de Hartstichting bovendien de mogelijkheid tot het vergroten van de revenuen, die vervolgens opnieuw geïnvesteerd kunnen worden in wetenschappelijk onderzoek. Daarmee dragen goede afspraken over IE bij aan versnelling van onderzoek, zodat nieuwe oplossingen voor hart- en vaatziekten sneller beschikbaar komen voor patiënten.

Lees ook de column van Floris Italianer, directeur Hartstichting.

‘Het was destijds een studieopdracht om te onderzoeken of je een patent van de universiteit kon commercialiseren’, vertelt Blomaard. ‘Wij onderzochten of een composiettechnologie uit de ruimtevaart toepassingsmogelijkheden had in andere sectoren. We gingen eerst naar bedrijven in onder meer offshore en automotive industrie om te vragen of ze interesse hadden in deze innovatie. In de klassieke aanpak ontwikkel je iets en ga je daarmee op pad. Maar wij gingen, ook op advies van techincubator YesDelft, eerst met de eindgebruiker in gesprek.’

Koerswijziging

Het is in die beginjaren dat Blomaard en zijn partners erachter komen dat hun oorspronkelijke licentie-aanpak niet werkt. ‘We wilden onze technologie in licentie geven aan fabrikanten. Maar het bleek al vrij snel dat producenten niet de machines en kennis hadden om onze technologie te gebruiken. Dus zijn wij gebruiksvriendelijke software gaan ontwikkelen om deze kennis beschikbaar te maken en ook robots waarmee we grote delen van het proces automatiseren. En uiteindelijk leveren we alles turn key, inclusief de customized software en training van het personeel om de robots aan te sturen.’ De mogelijkheden van een zelfontwikkeld ‘finite element analysis’ (FEA) model helpen daarbij: ‘Daarmee kunnen we een digitaal prototype testen in allerlei belastingsomstandigheden. Dus hoeven we nu minder kostbare, fysieke prototypes te maken. Dit bespaart alle partijen tijd en heel veel geld.’

Innovatie centraal

Een van de mooie projecten was een robot voor het maken van grote vezelversterkte rubber slangen tot 1,5 meter in diameter voor de bagger- en mijnbouwindustrie. Klassiek is dit een sterk handmatig en arbeidsintensief proces, dat vaak naar Azië wordt geoutsourced. TANIQ ontwierp software en een robot om het design- en ontwerpproces te automatiseren. Blomaard: ‘Onze robot is tot 80% sneller en levert altijd dezelfde hoge kwaliteit. Hiermee bieden we Westerse producenten een oplossing om hun producten (weer) lokaal te produceren.’ Alles gepatenteerd? ‘In sommige gevallen patenteren we een vinding niet. Dan is het zo goed verborgen in het proces dat we er bewust voor kiezen het niet openbaar te maken. In ander gevallen werken we samen met V.O. Zij weten hoe je een ruime dekking voor je patent kan krijgen en hoe je dat dan moet opschrijven.’ Blomaard is nog altijd enthousiast over TANIQ: ‘Het klopt wat we aanbieden, daardoor krijgen we nu ook de mooie projecten.’

Maar liefst zeven keer behaalde dit studententeam van de TU Delft de wereldtitel met hun zelfgebouwde zonneauto. V.O. sponsort het team sinds 2015 en staat hen bij met juridisch advies rond bescherming van het intellectueel eigendom.

Innoveren om te winnen

In de Bridgestone World Solar Challenge racen studententeams van universiteiten uit de hele wereld van Darwin naar Adelaide. Ze moeten de snelste auto op zonne-energie ontwerpen en met de hand bouwen. Het team zoekt de grenzen op van wat op dat moment haalbaar is en werkt met de nieuwste technieken en materialen. Lennart Hessels, teamleider van het Brunel Solar Team: “We zijn een high performance team en innoveren continu. Dat doen we samen met onze partners. We nemen daarmee een pioniersrol in in de ontwikkeling van de personenauto’s van de toekomst.”

Activate your ideas

V.O. maakt de studenten bewust van het belang van het beschermen van hun innovaties. “Het enthousiasme en de uitdaging die ze elke race weer aan de dag leggen, sluit heel goed aan op onze slogan 'Activate your ideas!' Zij zitten vol met goede ideeën en weten die om te zetten in nieuwe innovaties die helpen bij het winnen van de wedstrijd. En voor een betere wereld natuurlijk!”, aldus Annelies de Bosch Kemper.

“Voor het Brunel Solar Team is de geheimhouding van hun innovaties essentieel. Wij helpen door de overeenkomsten die het team met bijvoorbeeld hun partners sluit, tegen het licht te houden, en op basis van die bevindingen staan we ze bij in de verdere stappen van de onderhandeling of in de heronderhandelingen.”

Lennart Hessels: “Het is fijn dat V.O. ons juridisch bijstaat. Die expertise hebben we niet in het team. Ze begrijpen de dynamiek van ons team heel goed: ze denken mee en zijn flexibel. Het is echt een samenwerking die gestoeld is op wederzijds vertrouwen. Wij kunnen echt bouwen op V.O. Zo kunnen wij ons concentreren op de wedstrijd.”

Juridische Quick Scan

De dienstverlening aan het Brunel Solar Team is vergelijkbaar met de Juridische Quick Scan die V.O. aanbiedt: de advocaten van V.O. controleren of diverse IE-kwesties contractueel goed geregeld zijn. Uit de Quick Scan blijkt dus of er documenten zijn die extra aandacht moeten krijgen.

V.O. biedt de Quick Scan tegen een aantrekkelijk tarief aan. Meer informatie over de Juridische Quick Scan vindt u hier.

Coldenhove levert sinds jaar en dag aan industriële grootverbruikers. Ze produceerde bijvoorbeeld jarenlang de bekende blauwe belastingenvelop, maar heeft ook al veel succes behaald met het Jetcol® sublimatietransferpapier. Dit papier bestaat uit basispapier met een speciale coating. Het wordt toegepast voor het bedrukken van (sport)kleding, maar ook op woningtextiel en signing zoals vlaggen en banners.

Sublimeren en transfereren

“Het transferpapier wordt in een sublimatieprinter gebruikt. De printer print het ontwerp met sublimatie inkt op het papier. Een hittepers of kalander – een wals - drukt het ontwerp vervolgens met circa 190 graden Celsius op het textiel. Bij het proces van sublimatie zorgt de warmte van de pers ervoor dat de inkten in het papier overgaan van vaste vorm naar een gasvormige vorm. De inkt penetreert hierdoor in het substraat; het polyester dat bedrukt moet worden”, vertelt Reshma Bhansing, productmanager bij Neenah Coldenhove.

Hét alternatief voor zeefdruk

“Jetcol-papier heeft één beperking: om het te kunnen gebruiken moet het textiel voor minimaal 65% uit polyester bestaan. Daarom zijn we na het succes van Jetcol op zoek gegaan naar een oplossing waarmee we ook textiel van natuurlijke vezels – zoals katoen en linnen - kunnen bedrukken”, vertelt Bhansing. “Tot nu toe werd hiervoor de traditionele zeefdrukmethode met pigmentinkt gebruikt óf was de kwaliteit van de huidige digitale oplossingen nog niet van voldoende kwaliteit. Met Texcol hebben we een manier gevonden waarmee we wél de kwaliteit kunnen leveren die de markt vraagt.”

Beperkte investering en milieuvriendelijk

“Texcol is een digitaal pigment transferpapier dat industriële bedrukking op natuurlijke vezels mogelijk maakt. De toepassing van diverse soorten coatings op het papier maakt onder andere een hoge printkwaliteit mogelijk. Bovendien zorgt de pigmentinkt ervoor dat het ontwerp op de materialen niet verkleurt bij blootstelling aan UV licht. Een ander groot voordeel is dat het gebruik van Texcol een droog proces is. Er komt geen water aan te pas en er zijn geen voor- en nabehandelingen van het textiel nodig. Dat verkort het productieproces en is beter voor het milieu”, zegt Bhansing. “Voor onze klanten vergt het een relatief lage investering. Ze kunnen het papier en de pigmentinkt namelijk ook gebruiken in hun huidige sublimatieprinter. Onze vinding zou weleens dé sleutel voor onze klanten kunnen zijn om de overstap te maken naar nieuwe digitale printtoepassingen. Daardoor kunnen zij nieuwe markten aan boren.”

Fullservicebureau

V.O. helpt Neenah Coldenhove al jaren bij octrooiaanvragen, het registeren van merknamen zoals Jetcol en Texcol en met aanvullende juridische dienstverlening. Bhansing: “V.O. kent ons bedrijf inmiddels heel goed. Het is dan heel prettig om met een partner samen te werken die alle dienstverlening onder één dak heeft. V.O. kijkt bijvoorbeeld ook regelmatig mee bij het opstellen van contracten of verkoopvoorwaarden.”

Bewust van waarde intellectueel eigendom

Bij Neenah Coldenhove zit innoveren duidelijk in het bloed. Bhansing: “Nieuwe ideeën worden eerst voorgelegd in onze Innovation Board. Henri van Kalkeren, octrooigemachtigde van V.O., is er trots op om voor Neenah Coldenhove te werken. “De papierbusiness is al oud, maar wat zij doen is absoluut innovatief. Ze kijken over hun grenzen heen en zijn zich bewust van de waarde van hun intellectueel eigendom. Daardoor zijn wij altijd vroeg op de hoogte van wat er bij het bedrijf speelt. Dat maakt dat we snel kunnen schakelen en de markt steeds een stap voor zijn.”

BioBTX heeft een missie. “Ons ideaalbeeld is dat er geen afvalplastic meer bestaat in de wereld, dat er voor alles weer een oplossing komt”, aldus Pieter Imhof, CEO van BioBTX B.V. “Meer dan vijftig procent van het plasticafval is moeilijk te scheiden en wordt nu meestal verbrand of gedumpt. Dit zijn vooral plastic mengels van materialen die uit meerdere lagen bestaan zoals chipszakken of composieten”, legt Imhof uit. “BioBTX heeft een oplossing waardoor we die afvalstromen weer kunnen gebruiken.”

Minder plastics gemaakt uit olie

De essentie van de technologie ligt in het combineren twee processen voor de verwerking van grondstoffen, namelijk pyrolyse en katalyse. In een standaard pyrolyseproces worden plastics op een temperatuur van 400 tot 600 graden Celsius verhit in een reactor, zonder dat er zuurstof bij kan komen. Grote organische moleculen (van natuurlijke en koolstofhoudende materialen) worden dan afgebroken tot kleinere organische moleculen. Het eindproduct (bijvoorbeeld bio-olie) kan gebruikt worden als brandstof voor motoren of schepen. Deze olie is echter niet direct geschikt als diesel of benzine.

Imhof: “Een extra processtap - katalyse – zorgt er vervolgens voor dat die kleine organische moleculen selectief worden omgezet. Dat levert waardevolle chemische bouwstenen op. Het resultaat van het combineren van pyrolyse en katalyse is in ons geval BTX. Dat bestaat uit de zogenaamde aromaten Benzeen, Tolueen en Xyleen (BTX). Dat zijn belangrijke grondstoffen voor de productie van, jawel, plastic. Zo is de cirkel weer rond en hoeven er geen plastics meer uit olie gemaakt te worden.”

Het gaat om de details

BioBTX is een traject gestart om haar vinding te patenteren. “We zijn een researchbedrijf. Kansrijke vindingen willen we zoveel mogelijk beschermen”, licht Imhof toe. V.O. adviseert bij het vastleggen van de technologie in diverse octrooiaanvragen. Annemiek Tepper, octrooigemachtigde bij V.O. in Groningen: “In de markt van duurzaamheid en afval wordt op dit moment veel ontwikkeld. Dan komt het aan op het vinden van de details wil je een kans van slagen hebben.” Als onderzoeksbedrijf heeft BioBTX inmiddels veel kennis opgedaan over patenten en claims. Imhof stelt: “Wij leveren de informatie over de technologie, de resultaten en de literatuur aan. V.O. is vervolgens uitstekend in staat om dit te vertalen naar een octrooiaanvraag.” Dat levert ook goede discussies op. Tepper licht toe: “Het is een mooie wisselwerking. Met onze kritische vragen krijgen we het onderscheidend vermogen van BioBTX nog beter in beeld. Die samenwerking en detaillering is belangrijk bij het beschermen van dit soort intellectueel eigendom (IE).”

Opschalen via licenties

BioBTX past de technologie nu nog op pilotniveau toe, maar het bedrijf wil ermee de wereld over. “Wij zijn er klaar voor om vanuit onze Nederlandse pilotinstallatie op te schalen naar grotere fabrieken wereldwijd.” BioBTX wil gebruik maken van het uitgeven van een licentie aan bestaande en nieuwe afvalfabrieken. “Daarvoor is een sterke IE-positie essentieel”, weet ook Imhof.

“Ingenieur Werner Stengel, de goeroe van de achtbaan, is ooit gestart met het ontwerp van botsauto’s. Later bedacht hij als eerste een achtbaan met een veilig berijdbare looping”, zegt Christian Stelzl, CEO bij Stengel. “Het idee van een nieuwe achtbaan komt van de bouwer, onze klant, of de eigenaar. Wij doen vervolgens het rekenwerk aan het ontwerp van de constructie zodat de achtbaan aan alle wensen voldoet en gefabriceerd kan worden. Daarbij zijn we altijd op zoek naar innovaties die de fabricage kostenefficiënter maken.”

Achtbaan met een ruggengraat

Een van de innovaties is die van een verbeterde bevestiging bij zogenaamde ‘backbone-railtracks’. De constructie van dit soort achtbanen bestaat uit twee stalen buizen – het basisspoor waarover de trein rijdt – en een dikke buis, de ruggengraat, die de baan stevigheid geeft en de krachten opvangt. Deze constructie wordt toegepast bij grote achtbanen met loopings (inversies). Stelzl: “De uitdaging is altijd hoe je de ruggengraat van de achtbaan met het spoor verbindt, vooral wanneer het een gedraaid spoortraject is. Tot nu toe gebeurde dat met holle stalen vormen die allemaal op maat gemaakt moesten worden. Daar hebben wij een slimmere oplossing voor gevonden.”

Efficiënter produceren door slimmer ontwerp

De nieuwe constructie vervangt de verbindingsbuizen door eenvoudige platen. Stelzl: “We kunnen nu volstaan met één type plaat en is er geen duur maatwerk meer nodig. Ook al zit er een draai in het spoortraject, de platen kunnen altijd gemakkelijk op dezelfde manier bevestigd worden ten opzichte van de backbone. De platen bestaan daarbij uit minder materiaal, daardoor zijn ze lichter en dus goedkoper te produceren. Tegelijkertijd blijft de stabiliteit van de constructie van de baan behouden. Dat is interessant voor onze klant, de bouwer van de achtbaan.”

Inmiddels is er een octrooi verkregen voor het ontwerp in Duitsland. De aanvraag voor het octrooi in Europa, China en de Verenigde Staten is op dit moment in behandeling. Stelzl: “We passen het ontwerp al toe bij nieuw te bouwen achtbanen. Door het octrooi op het ontwerp heeft onze klant direct een concurrentievoordeel, omdat ze veel efficiënter kan produceren.”

Octrooitraject is iteratief proces

De voorbereiding van de octrooiaanvraag verliep in goede samenspraak. Stelzl: “Het fijnste aan de samenwerking met V.O. is dat we dezelfde technische taal spreken. We hadden aan een half woord genoeg. De octrooigemachtigde kon ingewikkelde details zeer scherp verwoorden in de octrooiaanvraag.” Lutz Keydel, octrooigemachtigde van V.O. München: “We zijn beide civiel ingenieurs, dat helpt enorm. Het traject verliep als een iteratief proces. We hadden intensief contact, geen vraag was te veel. Daardoor konden we de tekst steeds verder fijnslijpen.”

Van Audi tot Pagani Zonda

MCi MCi startte in 1935 als Industrie Koot Utrecht (IKU) en legde zich in de jaren 70 toe op de productie van actuatoren ten behoeve van autospiegels. Anton Koot was de eerste uitvinder van een spiegelactuator en leverde deze sinds 1967 aan BMW. ontwerpt en produceert actuatoren voor autospiegels. Dat zijn elektromechanische onderdelen die de stand van het spiegelglas verstellen en die de spiegel kunnen laten inklappen. Jaarlijks produceert MCi wereldwijd meer dan 80 miljoen spiegelactuatoren. Met een marktaandeel van 35% is zij marktleider op dit gebied. MCi levert voornamelijk aan spiegelfabrikanten die hun spiegels leveren voor vele automerken, uiteenlopend van de A van Audi tot de Z van Pagani Zonda. Daarbij werkt het bedrijf bij de productontwikkeling vaak ook direct samen met ontwerpafdelingen van toonaangevende autofabrikanten.

Innovatie in het DNA

Bij MCi zit innovatie in het DNA. Het beschermen van intellectueel eigendom door octrooien is hierdoor geïntegreerd in het ontwerpproces van het bedrijf. Stefan Brouwer, senior research engineer bij MCi, vertelt: “We brengen niets op de markt dat niet de potentie heeft om gepatenteerd te worden. Met een octrooi willen we namaak van onze producten tegengaan, waarmee we onze marktpositie en marge zoveel mogelijk veiligstellen.”

Naadloze samenwerking

De octrooien van de mechanische en elektronische producten die MCi voortbrengt zijn ondergebracht in 80 ‘patentfamilies’. “Sinds 1963 werken we al samen met V.O. Zij kennen ons van haver tot gort”, geeft Brouwer aan. “We werken naadloos samen. MCi is zelf heel actief in de bewaking van hun octrooien”, beaamt Bernard Ledeboer, octrooigemachtigde bij V.O.

Krachtige octrooistrategie

Zeker in de competitieve markt waar MCi in opereert, kan een krachtige octrooistrategie het verschil maken. “We beschermen onze nieuwe producten natuurlijk. Maar ook bij een verbetering van een bestaand product kijken we heel sterk naar de manier waarop een concurrent zijn producten zou kunnen verbeteren. We proberen die oplossingsrichting dan te blokkeren met een eigen octrooi”, zegt Brouwer.

Rechtszaak inbreuk octrooi

MCi heeft haar octrooistrategie en -portefeuille goed op orde. Het was een van de eerste (Nederlandse) bedrijven met een patent in China. In 2014 signaleerde MCi een inbreuk op een van haar patenten door een Chinese concurrent. Zij besloot een rechtszaak te starten bij de Chinese patentrechtbank. “Voor ons is dit de moeite waard. De winst die we uit deze zaak kunnen halen is tientallen keren groter dan de kosten van de rechtszaak zelf. Daarnaast remmen we de groei van onze concurrentie af”, legt Brouwer uit. V.O. nam het voortouw in dit juridische traject. Ledeboer: “We hebben er samen veel van geleerd. Al werkt het in het rechtssysteem in China heel anders dan in Nederland, het is ons nu al gelukt om ons gelijk te bewijzen.”

Blik op de toekomst

Autofabrikanten maken steeds meer gebruik van camera’s, die zowel voor- als achteruitkijken. MCi heeft de blik op de toekomst gericht. Brouwer: “We anticiperen op de nieuwe marktwensen, doordat we alvast strategische octrooiposities innemen.” “Actief en flexibel omgaan met het beschermen van intellectueel eigendom voor nieuwe toepassingen betaalt zich in de toekomst uit”, weet ook Ledeboer uit ervaring.

In 2011 werd directeur Pim Lindhout van Solynta nog bijna weggehoond in de sector. Het plan voor een hybride veredeling van de aardappel was kansloos, dacht men. Met zijn nieuwe veredelingstechnologie kunnen sneller kwalitatief goede aardappelrassen worden gekweekt die veel minder bestrijdingsmiddelen nodig hebben bij de teelt. Doordat het Wageningse bedrijf met aardappelzaad werkt als uitgangsmateriaal in plaats van het volumineuze aardappelpootgoed zijn er ook grote logistieke voordelen te behalen. Ondertussen is het bedrijf zover dat dit najaar voor het eerst hybride aardappelen op commerciële wijze worden getoetst.

Nationaal Icoon

Anno 2015 is er volop waardering voor Solynta. Het bedrijf is een afsplitsing van De Ruiter Seeds en is vorig jaar benoemd als ‘Nationaal Icoon’ door het Ministerie van Economische zaken, een officiële erkenning voor de meest indrukwekkende nieuwe innovaties. Lindhout: ‘Na de benoeming zijn we direct doorgereden naar de studio van De Wereld Draait Door.’ Heel bewust heeft hij de laatste jaren de pers opgezocht: ‘Investeerders uit de markt zijn altijd op zoek naar signalen dat de vinding echt werkt en potentie heeft. Dat lukt niet als je muisstil in je schuurtje fröbelt.’ Diverse investeerders zijn inmiddels aan boord.

Hybride aardappelen

De aardappel is een van de belangrijkste voedingsgewassen ter wereld. De economische potentie van de Solynta­vinding is gigantisch. Lindhout: ‘Met deze vinding verbeteren we de voedselzekerheid van de wereld. Als alles goed gaat kunnen we bijvoorbeeld in twee jaar tijd een dubbele resistentie inbouwen tegen aardappelziektes; normaliter doen ze daar dertig jaar over.’ Inmiddels is er volop belangstelling voor het product vanuit de professionele aardappelsector, zoals bij veredelingsbedrijven, processingbedrijven en wereldspelers uit de biotech.

Patenten

‘Ik ben zelf de geestelijk vader van de hybride aardappel’, vertelt Lindhout, ‘ik kan dus ook goed uitleggen wat de techniek inhoudt. Maar mijn taal is totaal niet geschikt voor een patentaanvraag, dat laat ik graag over aan V.O. Het was een zwaar traject. Je moet de nieuwwaarde uitleggen en overtuigend bewijs leveren. Dat hebben we onder andere gedaan door specialisten wereldwijd uit te laten leggen dat onze technologie revolutionair is. Dat verleende patent is cruciaal; als we onze technologie niet hadden kunnen patenteren, dan waren we er niet aan begonnen.’

Kitepower heeft de laatste jaren de wind mee. In 2014 kregen ze een miljoenensubsidie van de Europese Commissie in 2014 en vorig jaar wonnen ze de Dutch Innovation Competition (DIC) van het Ministerie van Defensie – dit initiatief wordt gesponsord door V.O. Patents & Trademarks. Het bedrijf staat inmiddels ook in de laatste ronde van de Accenture Innovation Awards, editie 2017. Berlijner Johannes Peschel is gek op vliegers en kitesurfen en zag al jaren geleden de kansen van windenergie met vlieger. ‘Ik kwam erachter dat bij de TU Delft er veel expertise was op dit gebied, onder meer dankzij een onderzoeksgroep van Wubbo Ockels.’ Hij verhuisde naar Delft en dook vol in het project. Samen met zijn professor richtte hij vervolgens de startup Kitepower op, dat vanaf de campus in TU Delft onderneemt.

Hoe werkt het?

Windmolens zijn duur om te bouwen en duur in onderhoud. Peschel: ‘De potentie van onze aanpak is echt een no brainer voor mij. Je hebt voor onze vliegers maar de helft van de materiaalkosten nodig en maar tien procent van onderhoudskosten, terwijl de energieopbrengst hoger is.’ Het werk als volgt: een robot laat een grote vlieger op aan een kabel. De vlieger drijft een dynamo aan op de grond aan totdat de kabel helemaal uitgerold is. Op dit punt stuurt de robot de vlieger uit de wind en wordt de dynamo een motor die de vlieger weer binnenhaalt. De techniek maakt het mogelijk de sterke winden tot honderden meters beter te benutten.

Defensie wil duurzamer worden

Een van de gedroomde klanten is het Ministerie van Defensie. Peschel legt uit: ‘Defensie is op afgelegen locaties afhankelijk van diesel als energiebron. Dat kost veel geld en ze willen toe naar meer duurzame energie. Dan is Kitepower een interessant en eenvoudig alternatief. Maar er zijn natuurlijk veel meer toepassingen te bedenken. Steeds meer afgelegen dorpen in China worden geëlektrificeerd, daarvoor kan dit natuurlijk ook ideaal zijn. Of voor festivals of veel ernstiger – in rampgebieden. Overal waar ze nu diesel gebruiken.’

Patent en kennis delen

Samen met V.O. regelt hij alle patentzaken. ‘We hebben veel geïnvesteerd en willen straks graag ook onze vinding op de markt brengen en daar dus van profiteren. Overigens delen we ook veel van onze onderzoeksresultaten. Deze technologie staat nog in de kinderschoenen en de marktpotentie is groot. Juist door dit soort zaken te delen en samen te werken komt deze technologie verder.’

De Rijksuniversiteit Groningen, het Universitair Medisch Centrum Groningen en de Hanzehogeschool Groningen hebben de Voicemint via V.O. laten patenteren. En gaan nu aan de slag om de markt verder te verkennen.

De VoiceMint is een idee van Ward van der Houwen, parttime docent Design Engineering op de Hanzehogeschool, zelfstandig ontwerper en innovatiebegeleider. De VoiceMint heeft de vorm en grootte van een pepermunt en maakt gebruik van technologie uit de telecom. Het is een draadloos schijfje met een luidspreker, processor, sensor en een batterij. “Je plaatst het los in de mond, tegen de wang. Doordat de sensor licht detecteert wanneer je de mond opent, produceert het een brommend, sonor, geluid. Met de stand van de mond, tong en kaak kunnen dan verstaanbare woorden gemaakt worden”, legt Van der Houwen uit.

Gebruiksvriendelijker

Van der Houwen draait al langer mee in de medische wereld. Hij promoveerde in 2012 bij de RUG/UMCG op een verbeterde versie van het spreekklepje in de hals. Dit is tot nu toe het hulpmiddel dat door mensen wordt gebruikt die door een operatie geen strottenhoofd, en dus geen stembanden, meer hebben. “De VoiceMint is hier een doorontwikkeling van en is gebruiksvriendelijker dan een spreekklepje. Het is bijvoorbeeld niet langer nodig om een klepje in de hals te plaatsen en een patiënt hoeft er geen rekening mee te houden met douchen.”

Hulpmiddel én speelgoed

Van de VoiceMint is een prototype gemaakt, waarbij Van der Houwen ook zijn idee wilde beschermen. Karel de Jong, octrooigemachtigde bij V.O., begeleidde hem hierbij. “Het patenteren van de vinding was een uitdaging. We moesten bijvoorbeeld rekening houden met het patent op een al bekende intra-orale stemprothese, die echter aan het gebit bevestigd wordt. Interessant is verder dat de VoiceMint niet alleen een medische toepassing heeft. Het kan zelfs als speelgoed dienen, je kunt er namelijk ook stemmetjes mee maken. We moesten dus vindingrijk zijn bij het opstellen van de patentclaims.” Uiteindelijk verkreeg RUG/UMCG in februari 2019 het patent voor de VoiceMint.

Samen verder ontwikkelen

Het patent wordt onder licentie gebruikt door de Hanzehogeschool bij de opleidingen in Assen. Heinrich Johannes Wörtche, lector ICT & sensortechnologie is enthousiast: “Het is uniek dat we dit prachtige stukje technologie aangereikt krijgen. Het is een project waarbij we zelf het businessplan mogen schrijven, een mooi leerproject voor onze studenten. In onze Innovatiewerkplaats in Assen werken Hanzestudententeams aan verschillende leerprojecten. Ze gaan hier ook de VoiceMint verder ontwikkelen.”

Universiteiten en hogescholen als ondernemer

Universiteiten en hogescholen als ondernemerDe wens van de Hanzehogeschool is om met een succesvolle startup uiteindelijk de interesse van de zorg- en gezondheidssector in de regio te wekken. De Jong van V.O.: “De ervaring leert dat een vinding pas een commercieel succes wordt als een ondernemende partij er vol voor gaat. Het is mooi om te zien dat kennisinstituten zoals universiteiten en hogescholen steeds harder aan de weg timmeren op het gebied van ondernemerschap. Door in een vroeg stadium ook stil te staan bij de mogelijke marktwaarde die het intellectueel eigendom van een vinding kan hebben, kunnen innovaties bovendien beter renderen.”

Het is 1999 als Arjan van der Plaats tijdens zijn promotieonderzoek aan het UMCG in Groningen op het idee komt voor een machine, waarmee hij uitgenomen organen kan doorspoelen met bloed: orgaanperfusie. Samen met zijn hoogleraar begint hij het bedrijf Organ Assist. In 2020 bundelen het Zweedse bedrijf XVIVO Perfusion AB en Organ Assist hun krachten en gaan ze verder onder de naam XVIVO Perfusion. Bij de aanvraag van het eerste octrooi – voor een leverperfusiesysteem – roepen ze de hulp in van de octrooigemachtigden van V.O.

“Belangrijk onderdeel van de beschreven methode is het gebruik van twee pompen, waarbij de ene continu pompt en de andere pulserend,” vertelt Van der Plaats. “Zo bootsen we de hartslag na.” Ook voor een tweede machine – voor het doorspoelen van de nieren – wordt een octrooi aangevraagd, deze keer voor ‘slimmigheden’ in het ontwerp. “Daardoor hoeven chirurgen bijvoorbeeld niet meer handmatig de bloedvaten aan de pomp te koppelen.”

Slimme octrooistrategie

De derde stap is een toepassing waarmee de organen al doorspoeld kunnen worden wanneer ze nog in het lichaam van de overleden donor zitten. “Bijzonder is dat we daarbij ook de behandeling konden octrooieren. Normaal gesproken kan dat niet: elke patiënt moet toegang hebben tot een medische behandeling. Maar de adviseurs van V.O. merkten op dat we een orgaan behandelen, en geen patiënt. Dat soort juridische vakkennis hebben wij als bedrijf zelf niet.”

Van der Plaats wordt regelmatig verrast door het advies van de adviseurs van V.O. “Ik kom vaak met een gerichte aanvraag. Wat me opvalt is dat ze die niet gewoon opschrijven, maar erop doorvragen, en verkennen wat nog meer octrooieerbaar kan zijn. Zo zorgen ze ervoor dat het octrooi ook toekomstige ontwikkelingen van het concept afdekt.”

Investeerders over de brug

Meer innovaties en patenten volgden, en actief beheer van intellectueel eigendom heeft een belangrijke plek gekregen in de bedrijfsvoering. “We zijn een echt R&D-bedrijf: de basis is onze kennis en expertise. Die moeten we beschermen om ze tot waarde te kunnen brengen. Bovendien is de eerste vraag van onze investeerders altijd: is je techniek al beschermd? Anders kan een concurrent het zo namaken. Dan komt een investeerder echt niet over de brug.”

Mede dankzij de octrooien gaat het ze voor de wind, met een unieke serie producten en een wereldwijd leidende positie op het gebied van orgaanperfusieMensen worden steeds ouder en hebben vaker diabetes of overgewicht. De kwaliteit van beschikbare organen neemt daardoor af. Door een orgaan te doorspoelen met een perfusiemachine, en het zo te voorzien van voeding en zuurstof, gaat er minder kwaliteit verloren. Bovendien kunnen artsen een orgaan met zo’n machine testen buiten het lichaam. Zo kunnen veel organen die in het verleden werden afgekeurd na een goede test alsnog gebruikt worden. Dankzij orgaanperfusie komen er dus meer organen beschikbaar voor transplantatie, in 2018 nam het aantal toe met 15%Dat brengt weer nieuwe uitdagingen met zich mee. “Na tweeënhalf jaar moet de wereldwijd geldende patentaanvraag worden voortgezet in nationale fases. Dat doen we alleen in landen waar voldoende klanten zitten. Ook daarbij neemt V.O. het voortouw. Wij zeggen weleens: V.O. is onze octrooi-afdeling.”

Van Gorp: ‘Hoe kunnen we de kennis die we bijdragen aan de totale innovatie aantonen en dus valoriseren? Dat is een belangrijke vraag bij elke samenwerking en dus een belangrijk onderdeel van een samenwerkingscontract. In een samenwerking heb je met belangen, maar ook met emoties te maken. Wat begint met enthousiasme, kan soms omslaan in teleurstelling bij een obstakel of verschil van inzicht. Onze ervaring is: als je niet vanaf de start goede afspraken over intellectuele eigendom (IE) maakt, dan krijg je dat later in het samenwerkingstraject bijna niet gerepareerd. Zonder onze octrooigemachtigde en advocaat bij V.O. lukt het ons niet om dit steeds goed vast te leggen en te bewaken.’

Overeenkomst op maat

Frits Michiels is de V.O.-octrooigemachtigde voor onder meer Lead Pharma. Hij onderschrijft de woorden van Van Gorp: ‘Het is een erg onderschat punt, samenwerking vastleggen in een doordachte overeenkomst. Ik zie regelmatig dat als bedrijven met elkaar gaan samenwerken, ze ervan uitgaan dat ze op goede voet zullen blijven. Vervolgens halen ze een standaardovereenkomst van een website. En dat is het dan. Maar niet elke samenwerking verloopt ideaal en juist als er onenigheid komt, is een goede overeenkomst van groot belang. Met een standaardovereenkomst kom je er dan vaak achter dat er geen oplossing is opgenomen  voor de gerezen problemen. Vanzelfsprekend staan wij ook in een dergelijke situatie onze cliënten bij. Maar ons advies is vooral om voor elke samenwerking een overeenkomst op maat te maken. Op die manier wordt zo veel mogelijk geborgd dat alles goed is geregeld, ook als je er een keer niet samen uitkomt.’

Doordachte strategie

‘Je hebt mensen nodig die de juridische ins en outs kennen, en tegelijk jouw IE-belangen goed kunnen behartigen’, concludeert Van Gorp. ‘De combinatie van juridische en IE-deskundigheid die V.O. biedt, is voor ons bepalend. Een advocaat met een algemene praktijk kan wel helpen om de kwaliteit van contracten te verbeteren. Maar wat je dan mist, is een doelbewuste en doordachte strategie als het gaat om je IE. Dat bepaalt of je erin slaagt je ideeën, technologie en octrooien uiteindelijk in waarde om te zetten.’